پدید آورندۀ اثر طنین سکوت “پژوهشی جامع درباب ازدواج کودکان در ایران” به‌هنگام کار برروی موضوع ختنۀ زنان متوجه موضوع ازدواج زودهنگام کودکان و آمار بالای این پدیدۀ آسیب‌زا در ایران شد. در جوامعی که ختنۀ زنان شایع است معمولاً ازدواج کودکان نیز وجود دارد و ازاین‌رو، نگارنده پژوهشى دوساله را دربارۀ ازدواج کودکان آغاز کرد که در این دورۀ دوساله هفت استان خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، هرمزگان، و اصفهان را برپایۀ آمار رسمی کشور بررسی و مطالعه کرد و نتایج به‌دست آمده از این پژوهش را به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر نمود.
از منظر شمار زیادی از کارشناسان، کودک همسری یا ازدواج زودهنگام بر زندگی کودکان اثر گذاشته و آن را با تبعات آسیب زای سلامتی، پیچیده‌تر کرده و در هر سطحی از توسعه، رشد و تعالی فردی را تحت شعاع خود قرار می‌دهد. در برخی کشورهای در حال توسعه، ازدواج زودهنگام یک ابزار اقتصادی تلقی می‌شود که می‌تواند وضعیت افتصادی خانواده را بهبود بخشد، می‌تواند پیوندهای خانوادگی را تحکیم بخشیده و تضمینی برای باکرگی دختران قبل از ازدواج باشد که امیال جنسی ایشان را کنترل می‌کند و می تواند مانع از رسیدن دختران به سنی شود که جذابیت جنسی شان به عنوان همسر تحلیل رود)المو، 1386). از طرف دیگر مشکلات بغرنج مربوط به بارداری و وضع حمل از عمده‌ترین دلایل مرگ ومیر دختران در سنین 15 الی 19 سالگی است(صندوق جمعیت سازمان ملل،1391). علاوه بر این، مشکلاتی از این دست از نتایج محتملی هستند که دختران را در معرض بیماری‌های مقاربتی از جمله ایدز قرار می‌دهد.
با استناد به ساختار دینی حاکم بر ایران، بلوغ و شروع اولین عادت ماهانه در دختران به‌عنوان آستانۀ انتقال از کودکی به بزرگ‌سالی درنظر گرفته می‌شود. رسیدن به این آستانۀ فیزیکی و بیولوژیکی به معنای صلاحیت فرد برای ازدواج، صرف‌نظر از سن واقعی و توانایی‌های او در ادارۀ زندگی زناشویی، است. اگرچه عنوان ازدواج زودهنگام به هر دو طرف ازدواج، یعنی دختران و پسران خردسال، اطلاق می‌شود، اما واقعیت تلخ جامعه دال بر این است که عواقب و اثرات پدیدۀ کودک‌همسری برای دختربچه‌ها به‌مراتب جدی‌تر و خطرناک‌تر است. بدون شک سرمایه‌گذاری اجتماعی برروی دختران، بسط سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی آن‌ها، و تضمین دسترسی‌شان به خدمات آموزشی و بهداشتی نشان روشنی از برابری جنسیتی دارد که موجبات شکوفایی جوامع قوی‌تری را فراهم می‌سازد.
هرچند در نبود مطالعات مستقل و معتبر درخصوص ازدواج کودکان در ایران، اطلاعات اندکی در این زمینه در دسترس است، اما به نقل از مشاور معاون حقوقی قوۀ قضاییه، آمار رسمی و دولتی ایران حاکی از آن است که سالانه بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار کودک در ایران ازدواج می‌کنند و این آمار فقط به ازدواج‌هایی مربوط می‌شود که به‌طور رسمی ثبت شده‌اند و شامل کسانی که خارج از فرایند رسمی ازدواج می‌کنند نیست. هم‌اکنون 14 هزار کودک‌بیوه در کشور داریم و براساس برآورد سازمان ملل 17 درصد ازدواج‌های کشور ایران منعلق به افراد زیر هجده سال است. البته باید توجه داشت که در ایران برخی از مردانی که بیش‌از یک همسر دارند ازدواج دوم خود و یا ازدواج با همسران کم‌سن را رسماً ثبت نمی‌کنند و ازدواج خود را به‌صورت مخفی یا غیرثبت‌شده نگاه می‌دارند.
این تحقیق جامع برای اولین بار در تحلیل و بررسی رواج ازدواج کودکان در ایران، با تأکید بر عوامل اجتماعی ـ فرهنگی، سعی داشته است آینۀ تمام‌نمای نابرابری‌های عمیق و ریشه‌داری باشد که به تداوم حیات ازدواج کودکان در ایران دامن زده است. دلیل علمی انجام این پژوهش تبیینِ شواهد و شیوع این عمل آسیب‌زا در ایران و کمک به تصمیم‌گیران دولتی درجهت تمرکز بر حمایت آنی از حقوق انسانی کودکان است.
کتاب طنین سکوت تلاشی بود برای نمایان ساختن و به‌سطح آوردن مسئلۀ کودک‌همسری در ایران که موردتوجه فعالان مدنی، سیاست‌گذاران دولتی و برخی نمایندگان مجلس قرار گرفت و زمینۀ ارائۀ طرح افزایش حداقل سن ازدواج کودکان، یعنی اصلاح مادّۀ 1041 قانون مدنی ایران، شد. البته این طرح اگرچه در صحن علنی مجلس با قید فوریت و با اکثریت آرا به‌تصویب رسید، اما در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس به‌اتفاق آرا رد شد. یافته‌های پژوهش ازدواج کودکان به‌همراهی مطالبه‌گری جامعۀ مدنی و درخواست از مجلس برای اصلاح قانون در جامعه موجی از آگاهی عمومی را ایجاد کرد، به‌طوری‌که درطول دو تا سه سال به مطالبه‌گری جدی جامعۀ مدنی برای ممنوعیت ازدواج کودکان انجامید، مطالبه‌ای که تا هم‌اکنون نیز ادامه دارد.
با توجه به یافته‌های این پژوهش نسبت ازدواج کودکان به ازدواج کل در دهۀ اخیر هیچگاه پایین‌تر از 35 درصد نبوده است.
این کتاب به چهار بخش عمده تقسیم شده است. فصل اول مقدمه‌ای بر ازدواج زودهنگام کودکان، ادبیات تحقیق و شیوع جهانی آن است. علاوه بر این در همین فصل مقدمه کوتاهی بر رواج کودک همسری در تاریخ ایران و ریشه‌های تاریخی مربوطه‌اش پرداخته شده است.
بخش دوم عقلانیت نهفته در ازدواج زودهنگام کودکان و قوانین و سیاست‌های غالب به عنوان ابزارهای تغییر اجتماعی جهت محدود کردن رواج کودک همسری را تحلیل می‌کند.
فصل سوم پدیدة مذکور را به طور خاص با کشف حقایق ناملموس و نشنیده از روایت‌ها و اطلاعات جدیدی که از جانب دولت دیده و شنیده نشده، بازنمایی می‌کند. این بخش از گزارش نگاهی خاص بر علل افزایش کودک همسری در برخی مناطق ایران دارد. عوامل اثرگذار و متغیرهای مرتبط بر مطالعه از طریق ترسیم یک مدل تحلیلی جامع مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌اند.
فصل چهارم و نهایی به نتیجه‌گیری و ارائة راهکارهایی برای آینده اختصاص یافته است. این بخش یافته‌های تحقیق و راه برون‌رفت از معضل ازدواج زودهنگام را تشریح کرده تا راهنما و مشوقی برای سیاست‌گذاران، برنامه ریزان و مدافعانی باشد که در کشمکش رفع و تلطیف این کژ راهه هستند. همچنین این اثر به مشکلات الزام‌آور ازدواج زودهنگام کودکان، من‌جمله ارتباط بین کودک همسری، ختنه زنان و چندهمسری پرداخته است.
مصاحبه‌های تصویری در رابطه با ازدواج کودکان:
https://www.manototv.com/episode/2684
مطالعه بیشتر مطالعه کمتر
