بررسی میزان شیوع ازدواج و طلاق کودکان در ایران

دانلود PDF

چکیده

میزان شیوع ازدواج و طلاق کودکان در ایران ازدواج کودکان پدیده ای اجتماعی است که در ایران مانند سایر کشوره های در حال توسعه و توسعه نیافته مشاهده می شود. بافت فرهنگی – سنتی و معظلات اقتصادی و خانوادگی از دلایل ازدواج کودکان در ایران می باشد.

ازدواج کودکان نوعی از ازدواج است که حداقل کی از زوجین کمتر از 18 سال سن دارد و عموما دختران در این نوع ازدواج، کودک هستند و بیشترین آسیب کتوجه آنان می باشد.  یکی از مهمترین پیامدهای کودک‌همسری، شیوع طلاق کودکان و افزایش کودکان بیوه است.

هدف این پژوهش توصیف و ارزیابی میزان شیوع ازدواج و طلاق کودکان در ایران می باشد.

روش این پژوهش کیفی، میدانی و در سطح کلان می باشد. یافته ها حاکی از آن است بیشترین ازدواج و طلاق کودکان در هفت استان استان خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، هرمزگان و اصفهان رخ می دهد.

مهم ترین علل آن فقر، دانش و تحصیلات پایین و مشروعیت مذهبی می باشد.

از مهم ترین راهکارهای مقابله با ازدواج و طلاق کودکان  می توان به تغییر و تعیین سن قانونی ازدواج، غیرقانونی کردن و جرم‌انگاری ازدواج کودکان، بسترسازی فرهنگی و اجتماعی، درگیر کردن شخصیت‌های مذهبی و مراجع، بهبود شرایط اقتصادی و ایجاد شغل، تغییر و بهبود سیاست‌های مساوات جنسیتی برای تضمین حمایت از قربانیان و کودکان، ضمانت وجود سیاست‌های اجرایی مناسب برای جلوگیری از ازدواج کودکان و ازدواج‌های اجباری اشاره کرد.

مقدمه

از منظر شمار زیادی از افراد، کودک‌همسری یا ازدواج زودهنگام بر زندگی کودکان اثر گذاشته و آن را با تبعات آسیب زای سلامتی، پیچیده تر کرده و در هر سطحی از توسعه، رشد و تعالی فردی را تحت الشعاع خود قرار می­دهد.

کودک‌همسری  از هنجارهای سنتی و متعارف برخاسته، و در مناطق شهری و روستایی رواج دارد. توجه جهانی به این پدیده و تلاش های صورت گرفته در این زمینه موجب شده است سطح ازدواج زودهنگام به طور کلی روند کاهشی پیدا کند، هرچند درصد چشمگیری از کودکان هنوز در زیر سن قانونیِ جامعه ی خود ازدواج می­کنند. یک مثال روشن و برجسته از این پدیده، جامعه ی ایران است.

 سازمان ملل متحد ازدواج کودکان را به هر نوع ازدواج در زیر سن 18 سال قبل از اینکه دختر به لحاظ جسمی و روانی آمادگی پذیرش مسئولیت­های زناشویی و بچه داری را داشته باشد، اطلاق می­کند.

بر همین مبنا در مواردی که کودک در زیر این سن ازدواج کند، ازدواج زودهنگام کودکان رخداده است؛ ازدواجی که توسط پدر یا پدربزرگ کودک از جانب وی شکل گرفته و در آن توجهی به حداقل سن قانونی ازدواج نشده است.

عامل اصلی مسئول در این قضیه افزایش سطح فقر، فقدان دانش و تحصیلات و تبعیت از الزامات فرهنگ مردسالارانه و باورهایی است که به اشتباه واداشتن دختران به ازدواج های ناخواسته و زود هنگام را عاملی برای حمایت و محافظت از آنها می دانند.

متأسفانه باوجود پیامدهای جسمانی و تبعیض نسبت به دختران جوان، قدمهای اندکی برای خاتمه عمل ازدواج زودهنگام کودکان در ایران برداشته شده است.

مطالعات مستقل و معتبر چندانی در خصوص کودک‌همسری در ایران انجام نشده است و اطلاعات اندکی دراین­باره در دسترس است. آمار رسمی و دولتی جمهوری اسلامی ایران حاکی از این است که سالانه دهها هزار دختر و پسر زیر سن 18 سالگی توسط خانواده­ هایشان وادار به ازدواج می­شوند.

شمار واقعی این کودکان در حقیقت بالاتر از این آمارها است. بسیاری از خانواده­ها در ایران ازدواج در سنین پایین را ثبت نمی­کنند و یا به صورت غیررسمی به ثبت می­رسانند.

در ایران بنا بر آمار موجود از سال 1385 تا نیمه اول سال 1394 تعداد 890 هزار دختر زیر 18 سال ازدواج کرده اند که در این بین دخترانی نیز بوده اند که زمان ازدواج شان زیر 10 سال بوده است.

همچنین در 9 ماه اول سال 1395 29.710 دختر زیر سن 18 سالگی ازدواج کرده اند[2]. رواج کودک‌همسری در ایران، در نتیجه ی نگاه سنتی، فشارهای اجتماعی و فرهنگی، حمایت­های دولتی و رهبران دینی، ریشه دار شدن فقر و میل والدین به کنترل روابط جنسی دخترانشان بوده است.

از مهم ترین پیامدهای ازدواج خردسالان، شیوع طلاق کودکان می باشد. کودکان بیوه از جمله پیامد ازدواج زود هنگام می باشد که درایران در حال گسترش می باشد. این مطالعه برای اولین بار قصد دارد که به بررسی میزان شیوع ازدواج و طلاق کودکان در با تاکید بر عوامل عواملی فرهنگی و اجتماعی بپرد دازد.

تبیین عوامل جامعه شناختی

بسیاری از نظام های قضایی حداقلی را برای سن ازدواج در نظر می گیرند به این معنا که شخص باید به این حداقل سنی 18 سالگی برسد تا قانوناً اجازه ازدواج داشته باشد. سنی که در آن یک شخص قادر است به طور قانونی ازدواج کند می تواند از سن رضایت به رابطه جنسی متفاوت باشد.

در آن نظام های قضایی ای که سن ازدواج پایین تر از سن رضایت به رابطه جنسی است، هنگامی که یکی از زوجین یا هردوشان زیر سن رضایت قرار دارند، قوانین ازدواج معمولاً قوانین سن رضایت از رابطه جنسی را تحت شعاع خود قرار می دهند.

بعضی از سیستم های قضایی کلیه روابط جنسی خارج از ازدواج را بدون در نظر گرفتن سن ممنوع کرده اند. گزارش یونیسکو حاکی از این است که بین ازدواج زودهنگام کودکان و زایمان زودرس در کشورهایی که ازدواج کودکان رایج است، رابطه بسیا ر قوی ای وجود دارد.

برای مثال صرفاً در آسیا و نواحی اقیانوسیه  سالانه نزدیک شش میلیون نوزاد از مادران نوجوان متولد می شوند[3].

بسیاری از ادیان در تعیین سن ازدواج دخیل هستند. دین با قدرت مسلطش بر کنترل هنجارها و شکل دادن به فرهنگ، یک عامل اثرگذار و چشمگیر برای مردمی است که آن را سرلوحه ی تصمیمات اساسی شان قرار می دهند.

قدرت دین به نحوی در نقش والدینی افراد نفوذ کرده که به مالکیت فرزندان توسط والدینشان منجر شده است. با وجود تمام پیچیدگی های سن و انواع بلوغ، فعالیت های مختلف اجتماعی یک سن شروع خاص را می طلبند.

در جوامع امروزی که فعالیت های اجتماعی گسترده و جهان شمول شده اند و مشارکت روز افزون افراد را می طلبند، یک معیار خاص یا ملاکی برای تعریف کودکی و بزرگسالی لازم به نظر می رسد.

وقتی که سن قابلیت ازدواج برای یک فرد بر اساس قوانین دینی پایین تر از سن قانونی ازدواج در یک سرزمین باشد، قانون دولتی حاکمیت دارد. از واقعیت ها چنین بر می آید که در کشور هایی که در آن دختران دسترسی منصفانه ای به تحصیلات، تقویت استعداد و فرصت های شغلی داشته باشند، ازدواج زودهنگام بسیار نادر است.

سویتمن(1382) در کتابش مطرح می کند که در ایالات متحده امریکا تنها 4 درصد از دختران زیر سن 19 سال ازدواج می کنند. در کانادا این آمار به 1 درصد می رسد و در بریتانیا 2 درصد[4].

رابطه درونی بین ازدواج زودهنگام کودکان و کم سوادی و تحصیلات پایین، یک علت زمینه ای برای سلامت و عزت نفس پایین و انزوای فردی است. بی شک ازدواج زودهنگام کودکان یک نقطه پایان برای تحصیلات دختران است، به خصوص در کشورهای فقیرنشینی که در آن ها ازدواج کودکان متداول است[5].

ازدواج کودکان با ریشه های عمیقش در نابرابری های جنسیتی زمانی که سن زوج دو برابر سن زوجه است، بر دختران تأثیر بیشتری دارد. ازدواج زودهنگام کودکان معمولاً با ترک همسر مرتبط است[6].

طلاق یا ترک همسر اغلب این دختران جوان را به فقر بیشتری گرفتار می سازد، زیرا او معمولا باید به تنهایی مسئولیت فرزندانشان را بر عهده گیرد.

از آنجا که اکثریت این دختران در سنین بسیار پایین و در حالی که فاقد تحصیلات بوده اند، ازدواج کرده اند، مهارت های کسب درآمد آنها بسیار پایین (اگر نه هیچ) بوده و در نتیجه به فقر بیشتر آنها دامن می زند.

ا ز آنجا که در کودک‌همسری سن دختران معمولا به طرز چشمگیری پایین­تر از شوهرانشان است، آنها در سنین پایین­تری مطلقه می شوند، بنابراین نسبت به زنانی که در سن بالاتری ازدواج کرده اند، ممکن است که چالش های اجتماعی و اقتصادی را در بعد عمیق­تر و گسترده­تری تجربه کنند[8].

جوامعی که در آن ازدواج کودکان رایج است بیشتر مستعد طلاق های زودهنگام و کودکان مطلقه است. نرخ طلاق هم در ایران در گروه سنی ١٠ تا ١٨‌سال به طرز قابل توجهی بالاست، به‌طوری که براساس آخرین داده‌های جمعیت‌شناسی، ٢١,١٤٩ دختر و پسر زیر ١٨‌سال در‌سال ٩٣ طلاق گرفته‌اند. بر اساس آخرین تحقیقات  نرخ طلاق زیر سن 18 سالگی در طول یک دهه اخیر افزایش یافته است[9]

 

میزان شیوع ازدواج و طلاق کودکان در ایران

جنبه­­ های قانون اساسی، باورهای دینی، ابعاد جنسی و همچنین هنجارها و مناسک اجتماعی نقش قابل توجهی در ازدواج زودهنگام در جامعه ایران دارند.

قبل از انقلاب بر اساس ماده 23 قانون حمایت خانواده (سال 1353) ازدواج زنان قبل از رسیدن به سن 18 سال تمام و ازدواج مردان قبل از اتمام 20 سالگی­شان ممنوع بود. تغییر این سن بعد ا ز انقلاب د ر ایران رخ داد.

تغییرات اولیه آن در موقت شکل گرفت و این ماده با ماده 1041 قانون مدنی تعویض شد. بر اساس ماده 1041 از قانون مدنی ایران سن ازدواج برای دختران 13 و برای پسران 15 سالگی اعلام شد.

با این­حال همین قانون به دختر اجازه می­دهد که ازدواج در زیر سن 13 سالگی و پسران در زیر سن 15 سالگی به شرط رضایت والد یا اجازه دادگاه بتواند شکل بگیرد.

علاوه بر این اگر قیم کودک(پدر یا پدربزرگ)چنین درخواستی را داشته باشد و دادگاه به این نتیجه برسد که او به قدرکافی بالغ شده است که بتواند ازدواج کند، کودک می­تواند حتی در سنین پایینتر نیز ازدواج کند[10].

 

میزان شیوع ازدواج و طلاق کودکان در ایران

روش پژوهش طلاق کودکان در ایران

رویکرد روش شناختی به کار گرفته شده در این تحقیق یک روش کیفی در مقیاس کلان بود. حجم جامعه، حجم نمونه، روش نمونه گیری، تعداد مصاحبه‌های تعیین شده برای هر بخش و ناحیه، حتی زمان اختصاص داده شده به هر استان خاص بازتابی از رواج ازدواج زودهنگام کودکان در آن منطقه بوده است.

پرسشنامه بکار گرفته شده در هر منطقه یک نسخه محلی شده و بومی شده از پرسشنامه های پیمایش جمعیتی و سلامت[11]بود، اما بیشتر بخش­های آن محقق ساخته بود.

استان ها با تحلیل داده­های جمعیت شناسی موجود در خصوص آمارهای ازدواج در یک دهه اخیر انتخاب شدند. فهرست بکار گرفته شده در این مطالعه با انتخاب استان­هایی صورت گرفته که بالاترین آمار کودک‌همسری را داشته اند و در طول این ده سال بیشتر از بقیه استانها تکرار شده اند.

بر این مبنا هفت استان انتخاب شدندکه عبارتند از:1) خراسان‌رضوی،2) آذربایجان‌شرقی،3) خوزستان، 4) سیستان‌وبلوچستان، 5) آذربایجان غربی، 6) هرمزگان و 7) اصفهان.

سؤالهای ساختار یافته در پرسشنامه با موضوعات زیر آورده شدند: پیش­زمینه پاسخگو، ازدواج، تصمیمگیریهای ازدواج، باروری زنان، باروری مردان، نگرشهای جنسیتی، مواجهه با پیامهای پیشگیرانه ازدواج کودکان، خشونت جنسی زنان، خشونت خانگی مردان.

پرسشنامه بر میزان رواج و علل ازدواج کودکان در مناطق موردمطالعه تمرکز داشت. پرسشنامه مذکور، تنها در مصاحبه با افراد محلی مورداستفاده قرار گرفت. مطالعه همچنین شامل مصاحبه با مسئولین، شخصیت­های حکومتی، دینی و رهبران محلی هم بود.

سؤالات مطرح شده به تناسب اینکه فرد مصاحبه شونده در چه زمینه ای تأثیرگذار و مطلع بود، بر حوزه های خاصی متمرکز می­شد و روند مصاحبه­ها به لحاظ ساختاری متفاوت بود.

یافته های پژوهش

1)­ خراسان رضوی

خراسان‌رضوی، نخستین رتبه را در ازدواج زودهنگام در میان پسران در سنین ١٠ تا ١٤‌سال و درمیان دختران در سنین ١٥ تا ١٩‌سال را به خود اختصاص داده است. بر اساس نتایج این پژوهش ازدواج کودکان در خراسان رضوی هنوز رایج است ولی تمایل به چنین ازدواجی رو به کاهش است.

براساس یافته های این پژوهش، میانگین ازدواج کودکان در میان دختران نسبت به پسران زیادتر است. بر خلاف کاهش اندک در ازدواج زود هنگام کودکان، با افزایش نرخ طلاق در این استان در مقایسه با یک دهه گذشته مواجه  هستیم[12].

تحلیل دقیق هردوی نمودارهای ذیل نشان می دهد که ازدواج زودهنگام کودکان تأثیر ژرف تری بر روی دختران دارد تا پسران.

 

 

 

 

میزان شیوع ازدواج و طلاق کودکان در ایران

2) آذربایجان شرقی

بر اساس یافته های این پژوهش، ازدواج زیر سن 18 سال در این استان روند متغیر و تحول پذیری داشته است. در طول دهه گذشته ازدواج کودکان به لحاظ نرخ و فراوانی، آمار بالایی را دار بوده است که در سالهای اخیر روند نزولی به خود گرفته است.

بر عکس آمار طلاق در حال افزایش است. سالانه شمار بیشتری از کودک عروسان و کودک دامادان ادامه زندگی مشترکشان را غیر عملی می دانند و در همان سنین پایین طلاق می گیرند. همانطور که در نمودار6 مشاهده می شود شاخص فراوانی بیوه های جوان در حال افزایش است[13].

                                                                                   

 

نمودار6. میزان طلاق زیر سن 18 سال در دهه گذشته در استان آذربایجان شرقی

میزان شیوع ازدواج و طلاق کودکان در ایران

3) خوزستان

در استان خوزستان نیز ازدواج برای دختران جوان زیر 18 سال بسیار بالاتر از میزان ازدواج پسران در همین سن است اما بر اساس نمودار 7 مشخص است که دریک دور نمای ده ساله، روند نزولی آن انتظار می رود.

بر خلاف ازدواج زودهنگام که در طولانی مدت رو به کاهش است، سنین طلاق در هر سال کودکان بیشتری را هدف قرار می دهد. دختران آسیب پذیر و مطلقه زیر 18 سال، بیشتر از پسران خردسال مطلقه در این استان دیده می شود[14].

 

 

در آبادان مرسوم است برای ازدواج دختران زیر 13 سال، سن را می خرند و از قیمت ها 100 هزار تا 500 هزار تومان بسته به سالهای خریداری شده متفاوت می باشد. درمجموع 75 درصد از مردان مصاحبه شونده دارای 2 فرزند بودند و 25 درصد از آنها در سن 16 سالگی پدر شده بودند.

در بسیاری از موارد ازدواج کودکان، دختران به همسری مردان بسیار بزرگتر از خودشان درآمده بودند و هیچ اختیاری از خود در خصوص انتخاب همسر نداشتند. مشاهدات ما گواه بر این است که بیش از نیمی از این گروه ذکر کردند که شوهرانشان حداقل 10 سال از خودشان بزرگترند.

39 درصد پاسخگویان ذکر کردند که هیچ فایدهای در ازدواج زودهنگام کودکان وجود ندارد و 22 درصد بر این اعتقاد بودند که جلوگیری از رابطه  جنسی قبل از ازدواج یک فایده و نقطه قوت در ازدواج زودهنگام کودکان است.

بسیاری از پاسخگویان دانشی در خصوص سن قانونی ازدواج نداشتند و این کمبود آگاهی در مورد قانون و ازدواج کودکان در نقش مانعی برای پایان عمل ازدواج کودکان ظاهر می­شود.

میزان شیوع ازدواج و طلاق کودکان در ایران

4) سیستان ‌وبلوچستان

همواره دیده شده است که ازدواج زود هنگام کودکان در سیستان و بلوچستان افزایش یافته است. نمودار افزایش کودک هم سیری در ده سال گذشته با چرخشی روبه پایین در سال 1389 تا سال 1393 را نشان می دهد.

این افزایش تدریجی و کاهش ناگهانی برای هر دو جحنس از سال 1390 به بعد صادق است. اما نرخ طلاق در سیستان و بلوچستان در مقایسه با سایر استان ها فراوانی و تکرار پایین تری را نشان داده است.

زمینه های مذهبی، محرومیت استان همراه با سبک زندگی قبیله ای منجر به سطح پایین طلاق در این منطقه شده است. این نرخ در سالهای اخیر افزایش یافته است[15]

 

میزان شیوع ازدواج و طلاق کودکان در ایران

در این استان والدین نمی‌توانند از پس مخارج مدرسه یا دانشگاه فرزندانشان برآیند. در نتیجه آنها را وادار به ازدواج می‌کنند. مشکلات حاد بارداری و زایمان از علت‌های عمده مرگ‌ومیر درمیان زنان ١٥ تا ١٩‌سال در این استان است.

تمام پاسخگویان از سن قانونی ازدواج بی‌اطلاع بودند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که آمار طلاق در هر دوجنس، در این استان درحال افزایش بوده، اما سطح این افزایش درمیان دختران زیر ١٨سال، درمقایسه با پسران بالاتر است.

این یعنی که هر‌سال تعداد بیشتری از کودکان بیوه می‌شوند. مخصوصا زمانی که دختری خردسال با مردی بسیار بزرگ‌تر از خودش ازدواج کرده، این مسأله دیده شده است؛ ازدواج‌های از هم پاشیده شده، بسیاری از دختران را وادار به تنها زندگی کردن و بزرگ کردن فرزندان‌شان بدون حمایت می‌کند.

5) آذربایجان غربی

ازدواج زیر سن 18 سال در استان آذربایجان غربی، با تفاوت عمیقش میان دختران و پسران در بازه ده ساله رو به کاهش نهاده است. شمار دخترانی که زیر سن 18 سال ازدواج می کنند به شدت بالاتر از شمار پسران است.

آمار طلاق در هر دو از جنسیت­ها در این استان در حال افزایش بوده است اما سطح این افزایش در میان دختران زیر 18 سال در مقایسه با پسران بالاتر است. این بدان معناست که هرساله شمار بیشتری از کودکان بیوه می­شوند[16].

 

 

کودکان بیوه خصوصاً زمانی که دختری خردسال با مردی بسیار بزرگتر از خودش ازدواج کرده است، آسیب های روحی و روانی و اجتماعی زیادی را برای کودک بیوه به دنبال دارد.

به خصوص داغ اجتماعی و لکه ننگی که طلاق برای فرد به همراه می­آورد و موقعیتی که زنان در این جامعه دارند، ازدواج های از هم پاشیده شده بسیاری از دختران را وادار به تنها زندگی کردن و بزرگ کردن فرزندانشان بدون حمایتی می­کند

 

6) هرمزگان

استان هرمزگان نیز دارای روند نزولی در مجموع نرخ ازدواج زودهنگام کودکان می باشد. در مقابل درصد های طلاق در استان افزایش یافته است. دختران زیر 18 سال به زنان مطلقه تبدیل شده و این روند هر ساله رو به رشد نهاده است.

 

7) استان اصفهان

در اصفهان نیز مانند شهرستان های مذکور، کودک‌همسری رایج می باشد. نرخ تفاوت بر مبنای جنسیت نشان می دهد که کودک‌همسری در میان دختران بیشتر از پسران است.

بررسی ها کاهش نرخ ازدواج کودکان را در بازه ده ساله نشان می دهد. در مقابل نرخ طلاق نیز در چشم انداز دهه اخیر ترسیم شده است. بدیهی است که نرخ طلاق هر سال تغییر می کند اما نه در یک روند ثابت.

 

 

بررسی ها در این استان نشان  تفاوت سنی میان زن و شوهر در 8/10‌درصد از موارد بیش از ١٠‌سال بود و در 7/29 ‌درصد پایین‌تر از ١٠سال. علاوه بر این، 1/57 ‌درصد از مردها همسرانی داشتند که تقریبا هم‌سن‌و‌سال خودشان بودند.

به‌طورکلی، ٢٠‌درصد از پاسخگویان معتقد بودند که ازدواج زودهنگام کودکان باید متوقف شود. 5/29‌درصد باور داشتند که این ازدواج‌ها باید ادامه یابد و ٥٠‌ درصد تداوم آن را به ویژگی‌های فردی، اندازه بدن و رفتار فرد وابسته می‌دانستند.

 

بحث و نتیجه گیری

از دیدگاه جامعه شناسی ازدواج یک قرارداد اجتماعی و ضامن بقای نسل انسان است و آرامش و امنیت در یک جامعه، نتیجه ازدواج سالم و محیط آرام بخش است اما ازدواج زودهنگام می تواند منجر به بروز آسیب ها و اختلالت فروانی در سطح فردی و اجتماعی گردد.

ازدواج زودهنگام، تجاوز به حقوق انسانی بویژه دختران بوده و در اکثر توافقنامه­های بین المللی مورد توجه قرار گرفته است. تأثیرات منفی ازدواج زودهنگام فقط محدود به زنان و فرزندان آنها نشده بلکه بر روی نهاد خانواده و جامعه هم اثرگذار است.

ازدواج زودهنگام منجر به کاهش کیفیت زندگی زنان و کمرنگ شدن نقش زنان در جامعه می­شود. ازدواج زودهنگام منجر به ورود زنان به چرخه فقر شده و زنان و فرزندان و خانواده­های آنها را در فقر مداوم نگه می­دارد.

ازدواج زودهنگام مانع از ارتقای شغلی و تحصیلی زنان شده و بنابراین منجر به کاهش رشد اقتصادی و توسعه در جامعه می­شود.

جامعه در حال‌گذار ایران با پارادوکس عجیبی روبه‌رو شده است. در حالی که از یک سو شاهد افزایش سن ازدواج در میان دختران و پسران هستیم (به دلایل مختلفی چون افزایش سطح تحصیلات دختران، پرهزینه‌شدن ازدواج، بیکاری جوانان و…)، از سوی دیگر هنوز شاهد ازدواج زودهنگام کودکان هستیم.

مشاهده آمار ازدواج‌های زودرس نزد این گروه سنی، توجه خاصی را از سوی اندیشمندان، تصمیم‌سازان و برنامه‌ریزان حوزه‌های علوم‌انسانی، بهداشتی و سیاسی می‌طلبد.

کشور ایران نیز از جمله کشورهایی است که این پدیده در آن رایج است و قوانین حقوقی و عوامل اجتماعی در آن دخیل هستند. در ایران در مجموع 369.721 مورد ازدواج در زیر سن قانونی در سال 1390 ثبت شده اند و باید با در نظر داشت که شمار دقیقی از این ازدواج ها در دست نیست زیرا اکثر آن ها در داخل خانواده صورت گرفته و جایی ثبت نمی شوند.

این آمار در سالهای 1391، 1392، 1393 به ترتیب عبارتند از: 349.676 و 312.879 و 287.077. در سال 1394 موارد ازدواج دختران 10 الی 14 سال 48.519 نفر و پسران 10 الی 14 سال 14.071 نفر بوده است. تنها در 9 ماه اول سال 1395 29.710 دختر زیر سن 15 سالگی ازدواج کرده اند.

از علل اصلی ازدواج کودکان در ایران، فقر، کم سوادی، مشروعیت مذهبی، خانواده های نامنسجم و متلاشی، ضعف قانون و باورهای سنتی بوده است. پیامدهای ازدواج کودکان افزایش طلاق کودکان، گسترش معضل کودکان بدسرپرست و بی سرپرست، تولید چرخه فقر و فحشا، آسیب های اجتماعی و روانی در سطح فردی و اجتماعی بوده است.

از مهم ترین راهکارهای عملی برای کاهش و توقف این معضل اجتماعی، به عوامل تغییر و تعیین سن قانونی ازدواج، غیرقانونی کردن و جرم‌انگاری ازدواج کودکان، بسترسازی فرهنگی و اجتماعی، درگیر کردن شخصیت‌های مذهبی و مراجع، بهبود شرایط اقتصادی و ایجاد شغل، تغییر و بهبود سیاست‌های مساوات جنسیتی برای تضمین حمایت از قربانیان و کودکان، ضمانت وجود سیاست‌های اجرایی مناسب برای جلوگیری از ازدواج کودکان و ازدواج‌های اجباری اشاره شده است.

 

منابع:

[1] . احمدی، کامیل(1396). طنین سکوت: طنین سکوت: پژوهشی جامع درباب ازدواج زودهنگام کودکان در ایران، تهران: نشر شیرازه.

[2] . یونسکو، ازدواج زودهنگام و زایمان زودرس: دیر برای اسباب بازی و زود برای بچه داری.

[3] . کارولین سویتمن (1382)، جنسیت، توسعه و ازدواج، انجمن آکسفورد برای کمک به قحطی زدگان با تأکید بر جنسیت

[4] . مرکز بین المللی تحقیق درزمینه زنان(1384) ،جوانتر از سن ازدواج: تحصیلات و اقدامات به سوی پایان دادن ازدواج کودکان، واشنگتن دی سی

[5] . بروس، جی و همکاران(1374)، خانواده ها در مرکز توجه: نگرشی نوین بر مادران، پدران و کودکان، انجمن جمعیت نیویورک

[6] . جفنی ریس راث (1390)، قانون بین المللی به عنوان ابزاری برای مبارزه با ازدواج کودکان، مجله بین المللی حقوق بشر. شماره 15: 373-359

[7] . https://kameelahmady.com/wp-content/uploads/2015/03/ECM-Study-Final5..pdf

[8] . ایران- ازدواج کودکان در سراسر دنیا

[9] .  DHS

[10] . احمدی، کامیل(1396). طنین سکوت: طنین سکوت: پژوهشی جامع درباب ازدواج زودهنگام کودکان در ایران، تهران: نشر شیرازه، صفحه 179.

[11] . احمدی، کامیل(1396). طنین سکوت: طنین سکوت: پژوهشی جامع درباب ازدواج زودهنگام کودکان در ایران، تهران: نشر شیرازه، صفحه 199.

[12] .  . احمدی، کامیل(1396). طنین سکوت: طنین سکوت: پژوهشی جامع درباب ازدواج زودهنگام کودکان در ایران، تهران: نشر شیرازه، صفحه 218.

[13] . احمدی، کامیل(1396). طنین سکوت: طنین سکوت: پژوهشی جامع درباب ازدواج زودهنگام کودکان در ایران، تهران: نشر شیرازه، صفحه 239.

[15] . احمدی، کامیل(1396). طنین سکوت: طنین سکوت: پژوهشی جامع درباب ازدواج زودهنگام کودکان در ایران، تهران: نشر شیرازه، صفحه 239.