یغمای کودکی

کودکان از جمله اقلیت‌هایی هستند که همواره به مراقبت نیاز دارند و در صورت آسیب دیدن این گروه، رفع عوارض آن بسیار پیچیده و دشوار خواهد بود و در بلندمدت جامعه را درگیر خواهد کرد. در میان آسیب‌های حوزە کودکان، زباله‌گردی به مثابه آسیب‌زاترین و آلوده‌ترین نوع کار کودک و در تضاد و تنافر با کرامت انسانی شناخته شده است.

بازیافت زباله در کشور ما صنعتی سودآور است، اما متأسفانه عوامل متعددی ازجمله تفکیک نشدن زباله در مبدأ، نبود امکانات و مکانیسم‌های استاندارد جمع‌آوری و تفکیک زباله و همچنین ضعف آموزش، موجب شده است تا در این صنعت، از نیروهای انسان‌ها به عنوان ابزار جمع‌آوری و تفکیک زباله استفاده شود. به دلیل غیررسمی بودن صنعت زباله، قانون کار و سایر استانداردهای مرسوم در مشاغل گوناگون در این صنعت، رعایت نمی‌شود. از این رو، شاغلان در این بخش از مزایای شغلی مانند بیمه محروم‌اند و کارهای بسیار پرمخاطره و آسیب‌زا را طی ساعت‌های طولانی در محیطی بیش از حد آلوده انجام می‌دهند. این عوامل و بسیاری زمینه های دیگر سبب شده است تا نیروی انسانی شاغل در صنعت زباله اغلب مهاجران و کودکان باشند.

کودک کار مانند شبحی است که با لباس و صورت‌ آلوده استثمار شده و دیده نمی‌شود یافته‌های این پژوهش نشان داد که سالیانه سود سرشار چهارصدمیلیاردی پسماند خشک به جیب شهرداری‌ها و پیمانکاران روانه می شود. این موضوع وقتی غم‌انگیزتر می‌شود که بدانیم هر زباله‌گرد در روز تا صد و پنجاه کیلو زباله جمع می‌کند، ولی درآمدش از این تجارت عظیم تنها هجده درصد است و کودکان زباله‌گرد تنها شش‌درصد از این تجارت سهم می‌برند. اغلب آن‌ها از هرات افغانستان به صورت غیرقانونی به ایران مهاجرت می‌کنند، اما تنگناهای اقتصادی باعث شده خانواده‌ها و کودکان ایرانی نیز به چرخه زباله‌گردی بپیوندند.

عدم وجود مطالعات جامع و هدفمند در زمینه پدیده شایع زباله‌گردی، ناشناخته ماندن این معضل و به صدا درآمدن زنگ خطر افزایش کودکان زباله‌گرد انگیزه اصلی برای شروع پژوهشی با موضوع زباله‌گردی کودکان بود که با هدف شناخت پدیدە زباله‌گردی، بررسی عوامل بسترساز و کاهش آسیب‌ها و دیگر پیامدهای آن برای کودکان زباله‌گرد انجام شد این پژوهش با عنوان «یغمای کودکی» به سرپرستی کامیل احمدی و با همکاری، حمایت مالی و سفارش «انجمن حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان» در سال 1398 منتشر شد تا زوایای آشکار و پنهان پدیده زباله‌گردی کودکان را در 22 منطقه تهران برای نخستین بار واکاوی و مورد تحقیق قرار دهد با امید به اینکه نتایج آن مورد توجه سازمان‌های دولتی همچون شهرداری‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد و متولیان دفاع از حقوق کودک قرار گیرد.