نووسەری کتێبی زایەڵەی بێدەنگی “توێژینەوەیەکی گشتگیر سەبارەت به هاوسەرگیریی منداڵان له ئێران” له کاتی کارکردن له سەر بابەتی خەتەنەی ئافرەتان بابەتی هاوسەرگیریی پێشوەختەی منداڵان و ئاماری زۆری ئەم دیارده خەسارەتبەخشەی له ئێران لێ ئاشکرا بوو. لەو کۆمەڵگایانەی وا خەتەنەی ژنانی تێدا باوه هاوسەرگیریی منداڵانیش بوونی هەیه. هەر بۆیه نووسەر توێژینەوەیەکی دوو ساڵەی سەبارەت به هاوسەرگیریی منداڵان دەست پێکرد که له ماوەی ئەم دوو ساڵەدا هەر هەوت پارێزگای خۆراسانی ڕەزەوی، ئازەربایجانی ڕۆژهەڵات، خووزستان و سیستان و بەلووچستان، ئازەربایجانی ڕۆژاوا، هورمزگان و ئیسفەهانی له سەر بنەمای ئاماری فەرمی وڵات تاوتوێ کرد و ئەنجامه وەدەستهاتووەکانی ئەم توێژینەوەی به هەر دوو زمانی فارسی و ئینگلیزی بڵاو کردەوه.
بە باوەڕی زۆرێک لە کارناسان، منداڵهاوسەری یان هاوسەرگیریی پێشوەختە کاریگەری لە سەر ژیانی منداڵان دادەنێ و بە لێکەوتەی خەسارەتبەخشی تەندروستی ئاڵۆزتری دەکا و کاریگەری لە هەر ئاستێک لە پێشکەوتن، گەشە و بەرزیی تاکایەتی دادەنێت. لە هەندێ لە وڵاتانی ڕوو لە پێشکەوتن، هاوسەرگیریی پێشوەختە وەک ئامرازێکی ئابووری سەیر دەکرێ کە دەتوانێ بارودۆخی ئابووری بنەماڵە باشتر بکا، دەتوانێ پەیوەندییەکانی بنەماڵە پتەو بکا و دەستەبەریی پاکیزەیی کچان بەر لە هاوسەرگیری بێ بۆ ئەوەی ئارەزووە سێکسییەکانیان کۆنتڕۆڵ بکا و نەهێڵێ کچان بگەنە تەمەنێک کە وەک هاوسەر ڕاکێشەرێتی سێکسییان کەم ببێتەوە (المو، 1386). لە لایەکی دیکەشەوە کێشە ئاڵۆزەکانی پەیوەست بە دووگیانێتی لە سەرەکیترین هۆکارەکانی مەرگی کچانی نێوان تەمەنی 15 بۆ 19 ساڵانە (سندووقی حەشیمەتی ڕێکخراوی نەتەوەکان، 1391). جیا لەم کێشانه، هەندێ لەم کێشانه لەوانەیه کچان ڕووبەڕووی نەخۆشیی نزیکیی وەکوو ئایدز بکاتەوه.
بە پشتبەستن بە پێکهاتەی ئایینیی زاڵ بە سەر وڵاتی ئێران، باڵقبوون و دەستێپکردنی یەکەم سووڕی مانگانە له کچان وەک دەستپێکی تێپەڕین لە تافی منداڵییەوە بۆ هەڕەتی گەورەساڵی ڕەچاو دەکرێت. گەیشتن بەم سەرەتا فیزیایی و بایۆلۆژیکییە بە واتای شیاوبوونی کەسەکە بۆ هاوسەرگیرییە بە بێ ئەوەی گوێ بە تەمەنی ڕاستەقینە و تواناکانی ئەو بۆ بەڕێوەبردنی ژیانی هاوسەرێتیی ئەو کچه بدرێت. ئەگەرچی هاوسەرگیریی پێشوەختە هەر دوو لایەنی هاوسەرگیرییەکه واته کچان و کوڕانی منداڵ دەگرێتەوە، بەڵام ڕاستیی تاڵی کۆمەڵگا ئەوە دەردەخا کە لێکەوتە و کاریگەرییەکانی دیاردەی منداڵهاوسەری بۆ سەر کچۆڵەکان جیدیتر و مەترسیدارتره.
بێگومان سەرمایەگوزاریی کۆمەڵایەتی لە سەر کچان، پەرەپێدانی سەرمایە کۆمەڵایەتی و ئابوورییەکانیان و دەستەبەریی دەستپێڕاگەیشتنیان بە خزمەتگوزاریی پەروەردەیی و تەندروستی هێمایەکی ڕوون لە یەکسانی ڕەگەزێتییە کە دەبێتە هۆی پێشکەوتنی کۆمەڵگا بەهێزترەکان.
وێنەیەک له کاری مەیدانی زایەڵەی مەیدانی له پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا
ئەگەرچی بە هۆی نەبوونی توێژینەوەی سەربەخۆ و بایەخدار سەبارەت به منداڵهاوسەری له ئێران، زانیاری کەم لەم بارەوه هەیه، بەڵام به گێڕانەوە له ڕاوێژکاری جێگری یاسایی دەزگای داد ئاماری فەرمی و دەوڵەتی دەرخەری ئەوەیه که ساڵانه 500 بۆ 600 هەزار منداڵ له ئێران هاوسەرگیری دەکەن و ئەو ئاماری هی ئەو هاوسەرگیرییانەیه وا به شێوەی فەرمی تۆمار دەکرێن و ئەو کەسانه ناگرێتەوه که له دەرەوەی پرۆسەی فەرمی هاوسەرگیری دەکەن، ئێستا 14 هەزار منداڵبێوەمان له وڵاتدا هەیه و به پێی بەراوردی ڕێکخراوی نەتەوەکان 17 له سەدی کۆی هاوسەرگیرییەکانی ئێران هی ژێر تەمەنی 18 ساڵانه. هەڵبەت دەبێ ئەوەشمان لە بەر چاو بێ که له ئێراندا هەندێ لەو پیاوانەی که زیاتر له هاوسەرێکیان هەیه هاوسەرگیریی خۆیان و هاوسەرگیرییەکانی تەمەنی کەم تۆمار ناکەن و یان به شێوەی نایاسایی به شاراوەیی دەیهێڵنەوه.
ئەم لێکۆڵینەوه گشتگیره بۆ یەکەمین جار هەوڵی شیکاری و تاوتوێی پەرەسەندنی هاوسەرگیریی منداڵان به پێداگریی له سەر فاکتەرە کۆمەڵایەتی – کلتوورییەکان دەدا که ئەو نایەکسانییه قووڵ و بنچینەدارانە پیشان دەدا که بۆته هۆی بەردەوامیەتی دیاردەی منداڵهاوسەری له ئێران. هۆکاری زانستیی ئەنجامدانی ئەم توێژینەوه لە پێناو ڕوونکردنەوەی بەڵگه و باوبوونی ئەم کردەوه زیانبەخشه له ئێران و هەروەها یارمەتیدانی بڕیاردەرانی دەوڵەتیی له فوکووسکردنیان له سەر پشتیوانیی دەستبەجێ له مافه مرۆییەکانی منداڵانه.
وێنەیەکی پیاوماقووڵانی ئێتنیکی له بەلووچستان
ئەم کتێبه که هەوڵ و کۆششێک بۆ پیشاندان و خستنه ڕووی قووڵاییەکانی پرسی منداڵهاوسەری له ئێران بوو، له لایەن چالاکڤانانی مەدەنی، سیاسەتداڕێژەرانی دەوڵەتی و هەندێ له نوێنەرانی پەڕلەمان خرایه بەر تیشکی سەرنج و بوو به زەمینەی خستنه ڕووی پڕۆژە یاسای زیادکردنی لانیکەمی تەمەنی هاوسەرگیریی منداڵان واته چاکسازی له مادەی 1041 یاسای مەدەنی. ئەم پڕۆژە یاسایە ئەگەرچی له ناو پەڕلەمان به خێرایی و به زۆرینەی دەنگ پەسند کرا بەڵام له کومیسیۆنی یاسایی و دادی پەڕلەمان به کۆی دەنگ ڕەت کراوه. ئەنجامەکانی توێژینەوەی هاوسەرگیریی منداڵان و داخوازێتی کۆمەڵگای مەدەنی و داواکاری له پەڕلەمان بۆ چاکسازیی یاسا بووە هۆی دروستبوونی شەپۆلێکی له وشیاریی گشتی له کۆمەڵگا، به جۆرێک که بۆ ماوەی دوو بۆ سێ ساڵ بوو به هۆی داخوازێتیی جیدیی کۆمەڵگای مەدەنی بۆ قەدەغەکردنی هاوسەرگیریی منداڵان، داخوازییەک که هەتا ئێستاش بەردەوامه.
به ئاوڕدانەوە له ئەنجامەکانی ئەم توێژینەوە ڕێژەی هاوسەرگیریی منداڵان به بەراورد لەگەڵ هاوسەرگیریی گشتی له دەیەی ڕابردوو هیچکات له 35 له سەد کەمتر نەبووه.
ئەم کتێبە بۆ سەر چوار بەش دابەش کراوه. بەشی یەکەم پێشەکییەکە لە سەر هاوسەرگیریی پێشوەختەی منداڵان، ئەدەبیاتی لێکۆڵینەوە و باوبوونە جیهانییەکەی. بەدەر لەوە هەر لەم بەشەدا کورتە پێشەکییەک تەرخان کراوە لە سەر بابەتی باوبوونی هاوسەرگیریی منداڵان لە مێژووی ئێران و بنچینە مێژووییە پەیوەستەکانی.
بەشی دووهەم عەقڵانییەتی شاراوە لە هاوسەرگیریی پێشوەختەی منداڵان و یاسا و سیاسەتە زاڵەکان وەک ئامرازی گۆڕانی کۆمەڵایەتی بۆ سنووردارکردنی باوبوونی منداڵهاوسەری شی دەکاتەوه.
بەشی سێیەم بەتایبەتی بە دەرخستنی ڕاستییە هەست پێنەکراو و نەبیستراوی گێڕانەوە و زانیاری نوێکان کە لە لایەن دەوڵەتەوە نەبینراو و نەبیستراوه، ئەم دیاردە پیشان دەداتەوه. ئەم بەشەی ڕاپۆڕتەکە ڕوانینێکی تایبەتی بۆ سەر هۆکارەکانی هەڵکشانی ڕێژەی منداڵهاوسەری لە هەندێ لە ناوچەکانی ئێران هەیە. هۆکارە کاریگەر و بگۆڕە پەیوەستەکانی ئەم توێژینەوە لە ڕێگەی کێشانەوەی مۆدێلێکی شیکاریی گشتگیر خراونەتە بەر باس و لێکۆڵینەوه.
بەشی چوارەم و کۆتایی تەرخانی کراوە بە دەستکەوت و خستنە ڕووی کۆمەڵێ ڕێکار بۆ داهاتوو. ئەم بەشە ئەنجامەکانی لێکۆڵینەوە و ڕێگەی دەرباز بوون لە کێشەی هاوسەرگیریی پێشوەختە شی دەکاتەوە بۆ ئەوەی بۆ سیاسەتمەداران، بەرناوەداڕێژەران و بەرگریکاران ڕێنوێن و هاندەرێک بێ کە لە کێشمەکێشی نەهێشتنی و ڕاستکردنەوەی ئەم ڕێگە چەوتەدان. هەروەها ئەم بەرهەمە دەڕوانێتە ئەو کێشانەی وا هاوسەرگیریی پێشوەختەی منداڵان ناچاری دەکا، بۆ وێنە پەیوەندیی نێوان منداڵهاوسەری، خەتەنەی مێینە و فرەژنی.
دیمانه وێنەییەکان:
https://www.manototv.com/episode/2684 خویندنه وی زیاتر خویندنه وی که متر
- پژوهشگر ئێرانی، برنده جایزه بنیاد جهانی صلح زنان دانشگاه جورج واشنگتن
- اعتماد آنلاین: ۱۷ درصد ازدواجهای کشور زیر سن قانونی است
- روزناوه شهروند: ازدواج در کودکی؛ طلاق در نوجوانی
- ایرنا: کودک همسری، آرزوهای کودکانه در مسلخ دنیای بزرگسالی
- روزناوه شرق: بیشترین ازدواج کودکان در مشهد
- خبرآنلاین: کودکان عروس، کودکان داماد، نوجوانان مطلقه/ پژوهشی درباره ازدواج کودکان/ خراسان در صدر، اصفهان در قعر
- خبرآنلاین: بیشترین ازدواج کودکان در مشهد/ ١٨ میلیون خانواده مادروالدی در ئێران
- ایسنا: ۱۷ درصد از ازدواجها مربوط به دختران زیر ۱۸ سال / ۱۴ هزار کودک بیوه زیر ۱۸ سال در کشور
- هرانا: گزارش هرانا از برگزاری همایش ازدواج کودکان در انجمن انسانشناسی دانشگاه تهران
- بهار نیوز: ازدواج زودهنگام کودکان؛ خانهای روی آب
- هرانا: مشروعیت ازدواج زودهنگام کودکان، نوعی از کودکآزاری
- خبر آنلاین: یک میلیون کودکهمسر در ئێران و پدیده صیغه کودکان
- ایرنا: نیازمند نگاه جامع در قوانین مربوط به کودکان هستیم
- ایرنا: ذبح کودکی در مسلخ بردگی خانگی!
- رادیو فردا: حکایت عروسهای نابالغ
- ایرنا: یک پژوهشگر: ۳۵ درصد ازدواجها در خراسان رضوی مربوط به کودکان است
- ایسنا: «طنین سکوت» پژوهشی جامع در باب ازدواج زودهنگام در ئێران
- ایسنا: زندگی بازی
- ایسنا: در ۱۳ سالگی به اجبار خانواده ناوزد پسردایی شدم…
- رادیو فردا: رئیس سازمان بهزیستی: جلوی ازدواج کودکان را میگیریم
- ایرنا: اندر مصائب پژوهشگران اجتماعی در ئێران/ بخش نخست
- ایرنا: فساد، رانت و باندبازی به جامعه علمی هم کشیده شده است/ بخش دوم
- دویچه وله: در ئێران ۱۴ هزار کودک بیوه وجود دارد
- دویچه وله: نماینده مجلس: باید برای دختران طالب شوهر فکری کنیم
- العربیه: ۱۴ هزار کودک بیوه زیر ۱۸ سال در ئێران
- ایرنا: چرا لایحه ممنوعیت کودک همسری به سرانجام نمیرسد؟
- خبرآنلاین: دختر ۱۵ ساله کودک نیست/ باید برای دختران طالب شوهر فکری کنیم
- روزناوه شهروند: تلاش برای اصلاح قانون ازدواج موقت
- صدای ئەمریکا: کودکهمسری در ئێران با افزایش «وام ازدواج» چهار برابر شده است
- روزناوه همشهری: زنان کوچکی که با مدرسه خداحافظی میکنند
- ئێران وایر: کودکان مهمترین قربانیان ازدواج موقت هستند
- بیبیسی: ۲۴ درصد ازدواجهای ئێران ازدواج نوجوانان است
- بیدار زنی: ناآگاهی زمینهساز ازدواج کودکان
- آفتاب یزد: عقد دختربچهها در برابر دستمزد
- روزناوه ابتکار: کودکهمسری، کودک بیوهای و تنفروش
- گزارش آفتاب یزد از یک کلیپ جنجالی که در آن کودکهمسری تبلیغ میشود
- سلامت نیوز: فقر، عامل اصلی ازدواج زودهنگام کودکان
- خانه امن: یک میلیون کودکهمسر در ئێران و پدیده صیغه کودکان
- عصر ئێران: ۱۴ هزار کودک بیوه زیر ۱۸ سال در کشور/ ۱۷ درصد ازدواجهای کشور مربوط به دختران زیر ۱۸ سال است
- بیدارزنی: طنین سکوت: پژوهشی جامع درباره ازدواج زودهنگام کودکان در ئێران/ کامیل احمدی
- روزناوه قانون: در برخی استانها با خرید سن کودکی روبرو هستیم
- برنا: ازدواج با جنین ۶ ماهه درون شکم مادرش!
- دنیای اقتصاد: بیشترین ازدواج کودکان در مشهد
- نشر شیرازه: گزارش سمینار بررسی علل بروز و شیوع پدیده کودکهمسری
- ایبنا: اشتراک نظر رهبران مذهبی به کاهش ازدواج کودکان میانجامد
- ایبنا: دادهها درباره ازدواج کودکان در ئێران بسیار اندک است
- انجمن علوم سیاسی ئێران: کودکهمسری؛ ریشهها، آسیبها و سیاستگذاریها
- بیبیسی: روز جهانی دختر؛ گفتوگو با کامیل احمدی درباره ازدواج زودهنگام دختران در ئێران
- دیدار نیوز: گزارشی از پدیده ازدواج و طلاق کودکان در ئێران/ ۱۴ هزار کودک بیوه در کشور
- میدان: ازدواج دختران زیر ۱۸ سال؛ ۱۷ درصد از کل ازدواجهای کشور
- دیدار نیوز: دختر، زن مردم است!
- کیهان نوین: هشدار یک پژوهشگر اجتماعی به وجود ۱۴ هزار کودک بیوه در ئێران
- جمعیت امام علی: طنین سکوت: پژوهشی جامع در باب ازدواج زودهنگام
- خبرلند: صیغه محرمیت و ازدواج کودکان تجاوز به آنهاست
- سلامت نیوز: ازدواج کودکان تجاوز به آنهاست
- اصفهان زیبا: خانهای بر روی آب
- هانا خبر: خانهای بر روی آب
- خبرگزاری آنا: ازدواج کودکان زیر سن ۱۳ سال ممنوع است
- برنا: عقد دختربچهها در برابر دستمزد
- آنا: نتایج نخستین پژوهش جامع درباره ازدواج زودهنگام: ازدواج در کودکی؛ طلاق در نوجوانی
- دیدار نیوز: مِهر مجلس به افزایش سن ازدواج کودکان در انتظار مُهر شورای نگهبان
- فرارو: ازدواج در کودکی؛ طلاق در نوجوانی
- وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی: بررسی راهکارهای پیشگیری فقر کودکان
- بهدخت: سمینار علل بروز و شیوع کودکهمسری برگزار شد
- کیهان لندن: ترس از اینترنت دلیل ازدواج دختران خردسال در ئێران!
- حامیان جامعه مدنی: گزارشی از نتایج نخستین پژوهش جامع درباره ازدواج زودهنگام کودکان در ٧ استان ئێران ازدواج در کودکی؛ طلاق در نوجوانی
- رادیو فردا: افزایش سن ازدواج دختران و موانع فقهی آن
- شهرآرا آنلاین: کودکان بیوه در ازدواج دوم هم حق انتخاب ندارند
- بی کودکی: گزارش هرانا از برگزاری همایش ازدواج کودکان در انجمن انسانشناسی دانشگاه تهران
- روزناوه اطلاعات: بیوههای نابالغ
- ئێران گلوبال: ازدواج کودکان در ئێران از نگاه آمار و ارقام
- اسپادانا خبر: افزایش۳۰ درصدی ازدواج کودکان ِ ئێرانی در عرض سه سال
- رادیو فردا: ازدواج زودهنگام؛ زوجهایی که در کودکی به خانه بخت میروند
- جایزه بنیاد جهانى صلح زنان به پژوهشگر ئێرانی اختصاص یافت
- پژوهشگر مهابادی جایزه بنیاد جهانى صلح را به خود اختصاص داد
- پژوهشگر کورد برندە جایزە بینالمللی شد
- جایزه ادوبەیات و علوم انسانى بنیاد جهانى صلح دانشگاه جورج واشنگتن در دستان پژوهشگر ئێرانی
- پژوهشگر کورد اهل پیرانشهر جایزه بنیاد جهانى صلح در دانشگاه جورج واشنگتن را به خود اختصاص داد
- CONGRATULATIONS to our author Kameel Ahmady & IRIN, new member of the IAC
- IKWRO ARE DELIGHTED TO ANNOUNCE THE NOMINEES AND WINNERS OF THE TRUE HONOUR AWARDS 2017
- http://www.refugeelegalaidinformation.org/iran-fgm
- Kurdish Culture And Heritage Explored at Hackney Museum