قومنگاری تصویری «زائران»، گزارش تصویری از زیارت در کردستان ایران (2005) BBC
بسياری از مردم ايران علاقه زيادی به رفتن بر سر مزار امامان و امامزاده ها دارند. در شهر مياندواب واقع در آذربايجان غربی، آرامگاه امام زاده باقر نقش بسيار مهمی در مراسم مذهبی ماه محرم و جمعه هر هفته بر دوش دارد. به گفته ساکنان ترک زبان، او از نوادگان امام علی می باشد. مردم اين محل شال سبز اين امام زاده را به صورت بچه های تازه متولد شده می مالند تا به باور آنها، از بلا و مصيبتهای روزگار در امان باشد.
گاهی مقبره سيدها را نزديک جاده های ميان شهری می شود ديد. مسافران برای نماز و دعا به آنجا می روند.
نزديک شهر کردنشين مهاباد، سيد گمنامی وجود دارد که مردم برای گرفتن “چهل دانه” به اين مکان روی می آوردند: از چهل خرده سنگ که به تعداد سه و پنج تايی در گروههای مختلف جدا می کنند. سنگ مفرد که از آن گروه ها جدا می ماند پيغام آور نذر صاحبش است.
مقبره بداق سلطان (مربوط به 1062 هجری) از محبوب ترين زيارتگاه های موجود در منطقه مکريان کردستان است. بنا به روايتی، بداق سلطان حاکم شهر مهاباد بوده است. چهارشنبه هر هفته تعداد بيشماری از زنان و دختران جوان از شهرها و روستاهای اطراف برای زيارت و چسباندن سنگ بر روی ديوار خارجی مقبره به آنجا می آيند.
بداق سلطان و محبوبيتش در ميان زنان از اين است که بنا بر اعتقاد محلی، زنان نازا بعد از زيارت اين مقبره می توانند باردار شوند و همچنين نذر دختران شوهر نکرده را نيز برآورده می کند. دختران و زنان بعد از زيارت و خواندن دعا سنگ های کوچک را به روی آجر ديوارش فشار می دهند گه اگر سنگ روی ديوار بچسبد و باقی بماند نذر صاحبش برآورده می شود.
بعد از آن زنان و دختران در حياط مقبره ساعت های طولانی می نشينند و با ديگر زنان به گفتگو می پردازند. معمولا چهارشنبه ها خيابان های انتهايی به بداق سلطان مملو از پسرهای جوان است که برای ديدن دخترها در آن اطراف قدم می زنند.
مقبره “کوسه هجيج” در يکی از روستاهای هورامان، در نزديکی شهر پاوه در استان کردستان قرار دارد. هورامی ها می گويند کوسه هجيج، پسر امام محمد باقر، امام پنجم شيعيان، است که در راه برگشت از عراق در روستای هجيج (نام سابق روستا) سکونت اختيار کرده و به درست کردن مسجد مشغول بوده تا اينکه در 28 سالگی وفات می کند. او ريش و سبيل نداشته و برای همين علت به او کوسه می گويند.
کوسه هجيج زايران بسياری را از نقاط مختلف کشور ايران، از شيعه و سنی، به خود جذب می کند. اکثر هفته ها گروه زنان پيرو شيخ سنعان ( که در شهر سنندج سکونت دارد) به زيارتگاه کوسه هجيج آمده، نوحه و ذکر خوانی مذهبی که همراه با نواختن دف است اجرا می کنند.
اکثر اوقات در موقع ذکر خوانی زنان از خود بی خود می شوند و شروع به انداختن روسری هايشان می کنند، موی سرشان را پريشان می کنند و به حالت رقص خود را تکان می دهند.