آفتاب یزد _ یگانه شوق الشعرا: همزمان با گسترش ویروس کرونا در جهان، شیوع این بیماری در ایران هم بار دیگر گسترش یافته است به طوری که از اول آذر، همه کسب و کارهای تجاری به جز فروشگاههایی که مایحتاج روزانه شهروندان را تامین میکنند، تعطیل شدهاند. افزون بر این رانندگی شبانه هم در پایتخت ایران ممنوع شده است و رانندگانی که منع تردد شبانه را رعایت نکنند، جریمه خواهند شد. سیاستهای التماسی و درخواستی دولت در مقابل کنترل این بیماری پاسخگوی مشکلات نبوده است و دولت ایران بار دیگر برای کنترل از سیاستهای قهری استفاده کرده است. با خلوت شدن خیابانهای پایتخت به نظر میرسد تا حدودی این سیاست جواب داده است و مردم حداقل به خاطر ترس از جریمه، محدودیتها را رعایت میکنند.
محدودیتهای شدید
شیوع ویروس کرونا از ماه شهریور بار دیگر در ایران گسترش یافته است به طوری که شمار مبتلایان به ویروس کرونا به بیش از ۱۳ هزار نفر در روز رسیده است بنابراین دولت ایران برای پیشگیری از شیوع ویروس کرونا از اول آذر محدودیتهای جدیدی در نقاط مختلف کشور اعمال کرده است. در تهران همه مغازهها و فروشگاهها به جز آنهایی که مایحتاج روزمره شهروندان مانند غذا و دارو را تامین میکنند، برای مدت حداقل دو هفته تعطیل شده است به این ترتیب بسیاری از کسب و کارها در خیابانهای بخش مرکزی تهران تعطیل شدهاند. همچنین از ساعت ۹ شب تا ۴ صبح تردد خودروها به جز وسایل نقلیه عمومی در تهران ممنوع است و رانندگانی که منع عبور شبانه را رعایت نکنند، جریمه خواهند شد.
چرا سیاست قهری جواب میدهد؟
با وجود آنکه تنها دو روز از آغاز تعطیلی دو هفتهای گذشته است اما به نظر میرسد این تعطیلیها توانسته تا حدودی شهرها را خلوت کند علی الخصوص تهران.پرسش این است: چرا سیاستهای قهری و کنترلی در جامعه ایران بهتر از دیگر سیاستها پاسخ میدهد؟
مردم به سیاستهای قهری خو گرفتهاند
در همین خصوص کامیل احمدی مردم شناس به آفتاب یزد گفت: « سیاستهای قهری در ایران و بسیاری از کشورهای خاورمیانه به سبقه تاریخیای برمیگردد که مردم به وسیله آن تربیت اجتماعی_سیاسی پیدا کردهاند و به اصطلاح خو گرفتهاند. از لحاظ مردم شناختی این موضوع را در سلول خانواده به عنوان یک نهاد عملا غیرسیاسی مشاهده میکنیم و سپس آن را در سطح کلانتر یعنی اجتماع و نهاد قانونگذاری میبینیم. تاثیری که تربیت جامعه روی افراد داشته باعث شده است که به شکل خودکار ذهن ما به این شیوه تربیت پیدا کند و در مقابل فشار، واکنش عملگرایانه انجام دهد. البته به نظر من این موضوع در قبال تمام انسانها وجود دارد اما موضوع تربیت و پیشینه سیاسی در ایران مهم است. به عبارتی مردم با سیاستهای قهری و تعامل سیستم با خودشان عادت دارند. اما این بدان معنا نیست که همیشه مردم حرکتهای قهری را تحمل میکنند. برای یک مدت کوتاهی شاید این سیاستها جواب دهد اما در بلند مدت
اثرات سوئی خواهد داشت. مردم راههای دور زدن محدودیتها و فشارها را پیدا خواهند کرد. به همین دلیل باید محدودیت زمانی برای این دست از محدودیتها در نظر گرفته شود.»
یک عقلانیتی از سمت مردم به وجود آمده است
وی در ادامه افزود: « از سوی دیگر مردم میزان کشنده بودن موج سوم کرونا را درک کردهاند و خودشان هم راغب به رعایت بیشتر پروتکلها هستند و عملا تعداد بالای کشتگان آنها را ترسانده است به عبارتی یک عقلانیتی از سمت مردم به وجود آمده است و درک کردهاند که شرایط مهلکتر از چیزی است که در اخبار میخوانند. مردم حتی میبینند که در کشورهای مترقیتر دیگر هم این دست از محدودیتها اعمال شده است و از این طریق به نحوی بیشتر پذیرای این محدودیتها هستند.اما در کشورهای دیگر سیستم یارای مردم است و به آنها کمکهای معیشتی زیادی میکند که متاسفانه این نوع کمکها در کشور ما بروز و نمود
نداشته است. »
به دلیل فاصله زیاد بین دولت_ملت عدم تبعیت از قانون وجود دارد
دکتر حسن حسینی جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران در اینباره به خبرنگار ما گفت: « شرایط کرونایی بسیاری از روابط و ساختارهای اجتماعی را تغییر داده است و همچنان هم در حال تغییر ایجاد کردن در حوزههای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، خانوادگی و روابط دولت _ ملت هاست. در کشوری مانند فرانسه هم بسیاری از مردم در آستانه سال نو تمایلی به تعطیلی و رعایت محدودیتهای شدید ندارند. همچنین در حوزه خانواده و در حوزههای آموزشی هم این بیماری چالشهای زیادی ایجاد کرده است. بین دولت و ملت رابطه ارگانیکی وجود دارد به عبارتی در دنیای جدید افرادی که به حاکمیت میپردازند توسط خود شهروندان انتخاب میشوند و این افراد باید برای بهینهسازی زندگی روزمره ما برنامههایی داشته باشند. دولتهایی که در این گونه برنامهریزیها موفق باشند، مشروعیت بیشتری نزد افکار عمومی دارند مانند پدری که به مسائل فرزندان خود رسیدگی میکند و به تبع فرزندان هم از او تبعیت میکنند، دولت ملتها هم وضعیت مشابهی دارند. یکی از دلایلی که دولت در آن ابتدا از مردم برای رعایت محدودیتها خواهش و تمنا کرد این بود که فکر کردند با قانون و سختگیری نمیتوان شرایط را کنترل کرد چون مردم قانون شکنی میکنند زیرا در جامعه ما بنا بر فاصله زیاد بین دولت ملت عدم تبعیت از قانون وجود دارد. »
حمایتها آنگونه که در سایر جوامع اتفاق افتاد
در کشور ما اتفاق نیفتاد
وی در ادامه افزود: « دلیل مهمتر این است که با توجه به شرایط کرونایی حمایتها آنگونه که در سایر جوامع اتفاق افتاد در کشور ما اتفاق نیفتاد به عبارتی در کشورهای توسعه یافته میلیاردها دلار برای مسائل حوزه اقتصادی در پی قرنطینهها، اختصاص دادند اما متاسفانه مردم ایران در این بحران اقتصادی از این امکان هم برخوردار نبودند و نهایتا وامهای اندکی به آنها تعلق گرفت در صورتی که در کشوری مانند آلمان وامهایی که به مشاغل در این شرایط داده شده است
هیچ گاه پس گرفته نمیشود. علی رغم تمام این امتیازات در کشورهای دیگر باز هم مردم به رعایت قرنطینه راغب نیستند و در این کشورها جریمههای سنگینی برای متخلفین وضع شده است. دولت ایران برای نارضایتی کمتر در این گونه موارد، حالت محافظه کارانه دارد. به عبارت دیگر دولت نتوانسته است در حوزهای که بایدیعنی تامین زندگی مردم، اعمال قدرت و از بایدها و نبایدها صحبت کند. البته تضاد درونی در دولت ما بسیار مهم است و مادامی که این تضاد وجود داشته باشد مشکلات زیادی در حوزههای دیگر باقی خواهد ماند. »
در کشور ما هنوز زیرساختهای دموکراسی ساخته نشده است
در ادامه جعفر بای جامعه شناس به آفتاب یزد گفت: « حافظه تاریخی مردم ما این رفتارها را تایید میکند و از دیرباز ما در مقابل استبداد جواب دادهایم. خشونت با مردم ما عجین شده است به این دلیل که هنوز روح مردم ایران به آزادی و دموکراسی عادت نکرده است. در کشور ما هنوز زیرساختهای دموکراسی ساخته نشده است. این روش چون در تاریخ ما فراوان است بهترین نسخه شفابخش برای مردم ما است ولو در رفتارهای اصلاحطلبانه. کار فرهنگی زمانبر است. اینکه دولت تا الان این کار را نکرده است و اینگونه اعمال محدودیتهای شدید را به تعویق انداخته است یک رفتار غلط بوده است. یعنی همان اول که مردم به دلیل وحشت زیاد عملا رعایت میکردند نباید رها میشدند و ما یک تغییر فازی را در این بخش شاهد هستیم که دولت باید جواب دهد که چرا دیرهنگام وارد شد و بعد از حادثه و آمارهای فوتی بالا وارد اعمال محدودیتهای شدید شد؟ به نظر من اگر آن موقع سرمایه گذاریهای درستی انجام میشد نیاز به پرداخت چنین هزینههایی برای کنترل بیماری نبود. »
در انتها بایدیادآور شد که در مسائل و مشکلات مربوط به حوزههای عمومی و فراگیر مانند بهداشت و سلامت عمومی، اقتصاد و وضعیت معیشتی خانوارها مسئولیت اولیه و ابتدایی متوجه دولتهاست و دولتی میتواند از مردم انتظار شنیده شدن توصیههایش را داشته باشد که قبل از نصیحت کردن به شکل قابل قبولی وظایف خود را به جا آورده باشد.
منبع : آفتاب یزد