ازدواج سفید

روابط زن و مرد و مناسبات آنان در ایران برپایۀ هنجارهای دینی و عرفی تعریف شده است و رابطۀ زوجیت، جز در قالب ازدواج دائم و موقت، نامشروع و جرم تلقی می‌شود؛ در این صفحه در باره ازدواج سفید در ایران میخوانید

با این حال، در سال‌های اخیر، تغییرات ایجادشده در جامعۀ ایران به‌دلیل شرایط سخت اقتصادی، مانند رکود و بیکاری از یک‌سو، ظهور مدرنیته و تغییرات ارزشی ـ هنجاری ازسوی دیگر، سبب شده است جوانانِ این مرزوبوم زندگی مشترک بدون ازدواج رسمی یا همان ازدواج سفید را راهکاری منطقی برای برآوردن نیازهای شخصی و اجتماعی خود بدانند که مسئولیت‌های حقوقی و اجتماعی و بار سنگین مخارج اقتصادی ازدواج رسمی را درپی ندارد.

پدیدۀ ازدواج سفید در ایران بیشتر دربینِ جوانان تحصیل‌کرده و دانشگاهی به‌چشم می‌خورد، کسانی که به دلایل کاری و تحصیلی به کلان‌شهرها مهاجرت کرده‌اند.

مسئولان به‌سبب حساسیت‌های دینی و فرهنگی تا امروز این پدیدۀ اجتماعی را به‌طور دقیق و مشخص مطالعه و بررسی نکرده‌اند.

اطلاعات و داده‌های پژوهش حاضر با استفاده از تکنیک مصاحبۀ عمیق (نظریۀ داده‌بنیاد یا گراندد تئوری / GT)جمع‌آوری‌شده است.

تغییر سبک و دیدگاه جوانان به زندگی و ازدواج، حق آزادی انتخاب و حق بر بدن، مشکلات و محدودیت‌های ازدواج دائم برای زنان، تنگناهای اقتصادی، نبودِ اشتغالِ مناسب و دین‌گریزی از اعم دلایل رشد، بروز و ظهور، و تداوم ازدواج سفید یا همباشی در این تحقیق بیان شده است.

پژوهش خانه‌ای با در باز درخصوص ازدواج سفید در ایران برای نخستین بار به‌صورت جامع پس‌از بررسی مبانی اجتماعی و حقوقی ازدواج سفید، عوامل مؤثر بر آن را تحلیل و پیامدهای ظهور آن را بررسی کرده است و درنهایت راهکارهایی ارائه شده است تا گامی مؤثر درجهت کاهش پیامدهای منفی این پدیدۀ اجتماعی باشد و همچنین آگاهی‌های عمومی در این ‌باره افزایش یابد.

یافته های تحقیق نشان داد که شرایط محیطی (شرایط اقتصادی، چارچوب رسمی و قانونی، ساختارهای اجتماعی)؛ عوامل مداخله گر(شرایط خانوادگی، کم رنگ شدن نظارت، زیست در مهاجرت) و عوامل زمینه ای( تجربه رابطه و جهان بینی فردی) از عوامل اصلی در گرایش به ازدواج سفید بوده است.

پدیده محوری در این پژوهش تغییرات ارزشی و هنجاری در سبک زندگی نسل جوان بود. کنش راهبردی در این پژوهش تعدد و ناپایداری در روابط شناسایی شد و پیامدهای این نوع روابط شامل رنگ باختن کلیشه های جنسیتی و آزادی انتخاب، بی میلی به ازدواج زسمی؛

طرد اجتماعی و فقدان حمایت و ترس از پیگرد بود. کشور ایران نیز از تغییرات اجتماعی‌فرهنگی اتفاق افتاده در جهان مصون نمانده است،

به گونه‌ای که خانواده‌های ایرانی نیز با قرار گرفتن در فرایند نوسازی در عرصه‌های گوناگون و از جمله مناسبات بین دو جنس، در فرایند کشمکش فرهنگی الگوهای سنتی و مدرن، وارد مرحله انتقالی شده‌اند

و ضمن حفظ برخی از عناصر سنتی خود، برخی ویژگی‌های جامعۀ جدید را نیز دریافت کرده‌اند تغییرات ارزشی در ایران در سال‌های اخیر بر مناسبات اجتماعی تأثیرگذار بوده و تبعات متعددی برای جامعه به همراه داشته است.

در سالهای اخیر، زندگی مشترک پنهانی بدون ازدواج دور از چشم قانون در ایران در شهرهای بزرگ رایج شده است.

ازدواج سفید در ایران به زندگی مشترک یک زوج بدون هیچ‌گونه قرارداد شرعی یا قانونی گفته می‌شود. طبق آمار غیررسمی ازدواج سفید در شهرهای بزرگ ایران در حال گسترش است، ولی ماهیت پنهانی این نوع زندگی مشترک دسترسی به آمار در این باره را مشکل می‌کند.

یافته های پژوهش حاکی از آن بود که اکثر زنان که وارد این نوع روابط شده اند تمایل داشتند ازدواج رسمی داشته باشند.

یعنی ازدواج سفید در ایران را عاملی برای تهسیل ازدواج رسمی و درگاهی برای آشنایی قبل از ازدواج رسمی می دانستند و در زمان حاضر به دلیل عدم فراهم بودن شرایط اقتصادی – اجتماعی و حقوقی تن به ازدواج سفید داده بودند.

این در حالی بود که مردان تمایل کمتری به ازدواج رسمی داشتند و یا اینکه با شخصی که همخانه بودند قصد ازدواج نداشتند.

روابط جنسی و از بین رفتن باکرگی با توجه به اهمیت این موضوع در عرف و عقاید دینی منجر می شود که زنان نتوانند با هر طیفی ازدواج کنند و دایره ی انتخاب هایشان تنگ تر و محدودتر شوندو بار فرهنگی و مذهبی باکرگی سبب می شود روابط همخانگی ادامه یابد و درصد ازدواج رسمی برای افراد بویژه زنان کاهش یابد.

معمولاً در روابط همخانگی اجاره یا رهن منزل یکی از مسایلی است که از سوی طرفین توافق می شود که هزینه های آن را بصورت مشترک بپردازند.

با توجه به رکود بازار مسکن و مشکلات اقتصادی در این حوزه، بنگاه های معاملاتی با وجود آگاهی از عدم رابطه رسمی زوجین، سکوت را اختیار کرده و با وجود آگاهی از غیرقانونی و غیر شرعی بودن روابط همخانگی، سعی به اجاره یا رهن دادن مسکن ها به زوجین می کنند.

از سوی دیگر وجود آپارتمان نشینی به دلیل محدود بودن روابط همسایگی و عدم شناخت افراد در واحدهای یک ساختمان مسکونی بر خلاف محله گرایی گذشته نوعی گمنامی به وجود می آورد که روابط رسمی یا غیر رسمی زوجین برای ساکنان ساختمان چندان مهم نیست و قابل شناخت نیز نمی باشد.

این کتاب همچون دیگر کارهای مطالعاتی و پژوهشی اخیر کامیل احمدی، که به‌صورت زنجیروار به یکدیگر متصل‌اند، در ادامه و به‌نوعى مرتبط با پژوهشِ پیشینِ این پژوهشگر با موضوع ازدواج موقت و صیغۀ محرمیت شکل گرفته است.

این پژوهش با عنوان خانه‌اى با درِ باز” پژوهش جامعی درباب ازدواج سفید در ایران” منتشر شده است که برای اولین بار در ایران به زوایای آشکار و پنهان این پدیده در سطح کلان کشوری با تأکید بر کلان‌شهرهای تهران، مشهد و اصفهان و با جامعۀ آماری بالا و به‌روز می‌پردازد. نسخۀ کامل و خلاصه‌شدۀ این تحقیق در این صفحه و نیز در صفحۀ مقالات وبگاه شخصی نویسنده قابل‌دسترسی است.

مصاحبه‌ تصویری در مورد ازدواج سفید / همباشی: