ازدواج کودکان به هر ازدواجی گفته میشود که حداقل یکی از طرفین آن کمتر از 18 سال داشته باشد. ازدواجی که با اجبار باشد تاثیرات مخرب و دردناکی برای آن فرد دارد چه برسد به اینکه این ازدواج در کودکی باشد!
بر اساس شاخص های جهانی ازدواج کودکان نقض حقوق بشر است و آینده دختران، پسران و زنان را در سرتاسر جهان تهدید میکند. از تهدیدات و آثار کودک همسری میتوان به محروم ماندن از تحصیل، عدم اختیار تصمیم گیری، نداشتن دسترسی مناسب به شغل مناسب، آسیب پذیری بیشتر در برابر خشونت خانگی، تبعیض و سوء استفاده و غیره اشاره کرد. آثار چنین ازدواجی هم در سنین پایین و هم در بزرگسالی نمود پیدا میکنند.
در این مطلب به طور کامل در مورد آثار ازدواج کودکان در بزرگسالی صحبت می شود.
آمار زیاد ازدواج کودکان در ایران
آمارهای مرکز آمار ایران نشان میدهند در پنج سال گذشته بیش از 131 هزار دختر زیر 15 سال ازدواج کردهاند که از این تعداد بیش از 7500 نفر در تابستان سال 1400 ازدواج کردهاند. بر اساس گزارشی که پایگاه دولتی تجارت نیوز در 8 اسفند 1400 منتشر کرده است، مرکز آمار ایران فاش کرده که از سال 1396 به طور متوسط سالانه 30 هزار دختر زیر 15 سال ازدواج کردهاند. در این گزارش آمده است که 123 پسر زیر 15 سال نیز در پنج سال گذشته وارد زندگی مشترک شدهاند.
پیش از این مرکز آمار ایران از افزایش 10.5 درصدی نرخ ازدواج دختران 10 تا 14 ساله در سال 2020 نسبت به سال قبل خبر داده بود. براساس آمار اولیه تعداد ولادت در سال 1400 که توسط سازمان ثبت احوال کشور منتشر شد، در اولین شش ماه سال و حدود 791 فرزند از مادران 10 تا 14 ساله متولد شدند. مانند بسیاری دیگر از کاستیها و فجایع اجتماعی و اقتصادی کشور، کودک همسری نتیجه ناتوانی دولت است در ارائه یک راه حل اساسی برای حل این مشکل است.
آثار کودک همسری در بزرگسالی
آسیبهای جسمی و روانی ناشی از ازدواج کودکان، آسیبهای جبران ناپذیری بر زندگی این کودکان وارد میکند که از جمله آن میتوان به بارداری زیر 18 سال، احتمال مرگ و میر مادران، افسردگی، اقدام به خودکشی، عدم اشتغال، طلاق و ترک تحصیل اشاره کرد. به دلیل فقدان تحصیل، فقر و افزایش استرس ناشی از ازدواج کودکان، دخترانی در ایران که در سن 18 سالگی یا کمتر ازدواج کردهاند، درصد بیشتری با خطر ابتلا به بیماریهای جدی از جمله حمله قلبی، دیابت، سرطان و سکته روبرو هستند.
در ادامه چند مورد از عوارض معمول ازدواج زودهنگام آورده شده است:
-
مشکلات جنسی، بارداری و زایمان
ازدواج کودکان معمولاً منجر به بارداری زودهنگام میشود که این موضوع عوارض سلامتی زیادی را به همراه دارد. بدون داشتن آگاهی کافی از آموزش جنسی و فعالیتهای جنسی و تغییرات بدنی که در دوران بلوغ رخ میدهد، دختران نوجوان نمیتوانند به راحتی با تغییراتی که در دوران بارداری ایجاد میشود، کنار بیایند. درحقیقت، وقتی دختری در سنین پایین ازدواج میکند، معمولاً تمایل به داشتن فرزندان بیشتر و بارداری ناخواسته دارد.
دختران جوان به دلیل عدم بلوغ فیزیولوژیکی اندامهای جنسی خود با دردهای جسمی قابل توجهی همراه با آمیزش جنسی مواجه میشوند. عدم دسترسی به امکانات پزشکی مدرن برای جلوگیری یا به تعویق انداختن بارداری، زنان را مجبور به بارداری و حمل کودک میکند. ازدواج کودکان با نرخ بالای عفونتهای مقاربتی و حاملگیهای زودهنگام مرتبط است زیرا دختران جوان اغلب قادر به ارائه یک رابطه جنسی ایمن و مراقبتهای پزشکی نیستند.
-
اختلالات روانپزشکی و شخصیتی
ازدواج کودکان خطر ابتلا به اختلالات روانپزشکی در بزرگسالی را افزایش میدهد. درواقع، ازدواج کودکان در ایران با اختلالات روانی و اختلالات شخصیتی می تواند مرتبط باشد. خطر ابتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی در زنانی که در کودکی ازدواج کردهاند، بیشتر از زنانی است که در بزرگسالی ازدواج کردهاند. همین امر شانس طلاق در این زنان را در درصد بالاتری میرساند.
سایر اختلالات در میان زنانی که در کودکی ازدواج کردهاند شامل افسردگی، وابستگی به نیکوتین و فوبیاهای خاص هستند. بخش مهم از اختلالات روانپزشکی به دلیل کتک زدن است. دخترانی که قبل از 18 سالگی ازدواج میکنند، بیشتر از زنانی که در سن 21 سالگی یا بیشتر ازدواج کردهاند، توسط همسرانشان مورد ضرب و شتم قرار میگیرند.
-
خودسوزی، خودکشی و فرار از خانه
خودسوزی و خودکشی قربانیان ازدواجهای زودهنگام هر از چند گاهی در ایران خبرساز میشود. در 30 دی ماه سال 1400 یک دختر 16 ساله که قربانی ازدواج زودهنگام شده بود، خود را به آتش کشید. این نوجوان اهل شهرستان دلگان در استان سیستان و بلوچستان بود و خانواده او را مجبور به ازدواج با مردی 40 ساله کرده بودند.
«قتلهای ناموسی» همچنان در ایران رخ میدهند و حداقل هفت کودک و زن در دو سال گذشته در ایران به این شیوه به قتل رسیدهاند. رومینا اشرفی (13 ساله)، شکیبا بختیار (16 ساله) و مبینا سوری (16 ساله) از این دست دختران نوجوان بودند. همچنین این افراد ممکن است از خانه فرار کنند و به مکانهای نامناسب رجوع کنند که اغلب با فحشا و اعتیاد دست و پنجه نرم میکنند.
-
از دست دادن فرصت رشد فردی و اجتماعی
اگر بسیاری از دختران در جامعه حضور داشته باشند، این امکان را دارند دنیا و هنجارهای اجتماعی را تغییر دهند و در زندگی خود به فردی موفق تبدیل شوند. زنان در مناطق روستایی مسئولیت عملیات کشاورزی را بر عهده دارند و میتوانند به بهترین نحو پروژههای کشاورزی، انرژی و محیط زیست را در جوامع خود اجرا کنند.
حضور زنان در جامعه میتواند به کاهش فقر و گرسنگی نیز در جهان کمک کند. یکی از مضرات ازدواج در سنین پایین این است که زنان شغلی ندارند، به طوری که به فرزندآوری روی میآورند. تعداد زیاد فرزندان در خانواده مانع رشد فردی و اجتماعی دختران جوان میشود. این دختران به ندرت کتاب میخوانند و از تحصیل و توسعه فردی باز میمانند.
کلام آخر
انسان از حقوق اساسی و ضروری برخوردار است. یکی از مهمترین حقوق بشر، حق ازدواج و تشکیل خانواده میباشد. کسی که میخواهد ازدواج کند حق انتخاب دارد. باید به رضایت فرد احترام گذاشت و کسی نتواند او را مجبور به ازدواج با اکراه کند.
ازدواج زودهنگام نوعی کودک آزاری برای دختران و هم پسران است و ناقض حقوق کودکان به ویژه دختران است. بر اساس کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل متحد، هر فرد زیر 18 سال کودک تلقی میشود و از تمام حقوق مندرج در این کنوانسیون برخوردار است که شامل حق دختران برای رهایی از هرگونه تبعیض اعم از رفتار غیرانسانی، تحقیرآمیز و بردگی میشود.