سازگاری و مقاومت در مهاباد

پژوهش حاضر از نمونه‌های بصری ارائه‌شده نشان‌دهندۀ ایده‌آل‌های رفتار مناسب و در عین حال، انحراف‌های مختلفی از آن است که شاید بتوانیم آن‌ها را «رونوشت‌های پنهان» گروهی نوجوان مهابادی بنامیم که امیال و صدایشان درون خانواده و ساختارهای جنسیت، عرف اجتماعی در محل‌های عمومی، و قید‌وبندهای حکومتی مهار شده است.

پژوهش میدانی این تحقیق در اردیبهشت ماه 1385 شمسی در جنوب استان آذربایجان غربی واقع در شمال‌غربی ایران و در شهر کردنشین مهاباد (که از نظر جغرافیایی، به مناطق جنوبی این استان و استان‌های کردنشین مجاور «کردستان یا کردستانات» نیز اطلاق می‌شود) آغاز شد. این فرایند با همکاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان انجام شد و درطیِ سه ماه کار با کودکان و نوجوانان و نیز اعضای کادر این مرکز و والدین و مسئولان محلی، داده‌های تصویری، متنی و مصاحبه‌ای جمع‌آوری شد.

هدف اولیۀ این پژوهش شناخت و  بررسی عوامل و زمینه های پدید آورنده ی “حس تعلق به مکان” در بین نوجوان / جوانان شهر مهاباد بود . اهداف دیگر پژوهش  بدین قرار بود: آگاهی از کم و کیف مصرف اشکال رسانه‌ای محلی، ملی، و فراملی ، نحوۀ تأثیر این رسانه ها بر نگاه جامعۀ هدف به وقایع و فضای محلی و روش روایت وقایع و فضای محلی. با استفاده از روش‌های عکاسی بازتابانه، از گروه هدف خواسته شد تا عکس‌هایی با مضامینی تهیه کنند که به نظرشان با جریان وقایع محلی و جایگاه خودشان در این فرایندها مرتبط است. سپس محصول کارشان در نمایشگاهی عمومی در مهاباد به‌مدت یک هفته درمعرض نمایش گذاشته شد. در این محل که واکنش مخاطبان نمایشگاه نیز در یک دفتر یادبود ثبت میشد به انضمام یادداشت‌های خودِ شرکت‌کنندگان در لحظۀ مشاهدۀ سوژۀ عکاسی شان، داده‌های بیشتری جمع‌آوری گردید.

آثار تولیدشده به‌وسیلۀ نوجوانان دختر و پسر نشان‌دهندۀ نیروهای تأثیرگذار چندگانه و گاه متعارضی است که در زندگی قشر جوان ایران حضور دارند، جایی که تصاویر آرمانی از «غرب» می‌تواند حسّ فردی آن‌ها از مکان را به‌چالش کشد یا تثبیت کند. قواعد رسانه‌ای و «داستان‌گویی» فرهنگ عامه، یعنی گفتمان‌هایی که برای توصیف امور جاری و شرایط اجتماعی در تلویزیون‌های ماهواره‌ای آسیا و اروپا، فیلم‌ها، رسانه‌های مجازی و نوشتاری مثل روزنامه‌ها و نشریه‌ها، و نیز رویه‌های محلی مورد استفاده قرار می‌گیرند، نه‌تنها در انتخاب مضامین متقدم از سوی قشر جوان مؤثر بوده‌اند، بلکه نحوۀ نگرششان به این مضامین و سبک ارتباط آن‌ها با سپهر زندگی‌شان را نیز شکل داده‌اند. به‌علاوه اشکال محلی هویت، که بر مقاومت کردها در برابرِ ملی‌گرایی حاکم، استوار است و در پاره‌ای مواقع قابل‌ مشاهد‌ه اند.