خەتەنەی کوڕان / پیاوان

ئێمە پێشنیارتان پێ دەدەین ئەم جوڵەگڕافییەی سەرەوە کە سەبارەت بە خەتەنەی کوڕان ببینن. ئینجا بۆ زانیاریی زیاتر لە بارەی ئامارەکانی خەتەنەی کوڕان لە ئێران و کوردستان دەتوانن ئەم دەقە و دیکەی وتارەکانی ئەم لاپەڕە بخوێننەوە.

لە دەق و بەڵگەنامە و بەرهەمە دێرینەکانی ئێراندا هیچ ئاسەوارێکمان نییە کە گوزارشت لە خەتەنە‌کردنی ژن و پیاو بکا و لە بەڵگە بەردەستەکانیشدا وا دەردەکەوێ کە پێش هاتنی ئایینی ئیسلام خەتەنە لە ئێران و کوردستان دا ئەنجام نەدراوە و نەریتی خەتەنە‌کردنی ژنان و پیاوان لەگەڵ هاتنی ئایینی ئیسلام بۆ ئێران برەوی سەندووە.

بە پێی فەرموودە و دەقە فیقهییەکان، خەتەنە واتە لابردنی هەموو یان بەشێکی ئەو پێستەی کە نووکی سیرەت (کڵاوە) دادەپۆشێت.

زیاتر ببینە

پرسیارە باوەکان

  • قازانج و هۆکارەکانی خەتەنەی پیاوان چین؟ تەنها بیست لە سەدی هەموو پیاوەکانی جیهان خەتەنە کراون کە زۆربەیان موسڵمان و جوولەکەن. ڕەنگە خەتەنە بە هۆکاری جۆراوجۆری ئایینی و فەرهەنگی و پزیشکی و هەروەها بە هۆی داخوازیی دایک و باوکەوە ئەنجام بدرێت. جگە لە فشارە ئاینییەکانی پەیوەست بە ئەنجامدانی خەتەنە، هۆکاری دیکەش هاندەری بەردەوامبوونی خەتەنەن، لەوانە سوودی بێ‌ژوماری پزیشکی و کاردا تەندروستی، پزیشکی و جوانی‌ناسییەکان، کاردا کۆمەڵایەتی و ئابوورییەکان. هەڵبەت خەتەنە نەیاری زۆرە کە ئەم کارە بە پێشێل‌کردنی مافەکانی منداڵ دەزانن و پێیان وایە خەتەنە دەبێتە هۆی شێواندنی کۆئەندامی زاوزێ و لە پاڵ زیانە جەستەیی و دەروونییەکانی دیکە، چێژی سێکسی کەم دەکاتەوە.
  • زیان و هۆکارەکانی خەتەنەی کوڕان چین؟ هەشتا لە سەدی پیاوانی جیهان هەرگیز خەتەنە ناکرێن. لە ڕووی مێژووییەوە خەتەنە‌کردنی پیاو پەیوەست بووە بە کاروباری ئایینی و شوناسی نەتەوەییەوە. هەندێک لە نەیارانی خەتەنە پێیان وایە دوای خەتەنە‌کردنی پیاو هەستی سێکسییان هەتا ئاستی نیوە دادەبەزێت. بۆیە پێویستە کاتێ منداڵەکە گەورە بوو خۆی بڕیار بدا و مافیای پزیشکی ڕێگە بدەن کە زانیارییەکان لە ناو ئاپۆرەی خەڵکدا گەڕانی ئازادانەی هەبێت.
  • بەشێک لە چالاکوانانی منداڵان بە پێی زانیارییە سەربەخۆکانی زانستی پزیشکی و لێدوانەکانی ڕێکخراوی تەندروستیی جیهانی پێیان وایە بەرپێست دەبێتە هۆی شێدارهێشتنەوەی نووکی سیرەت، پارێزراوبوونی ئەندامی زاوزێی لە حاڵی گەشە و هەڵکشاندنی ئاستی چێژی سێکسی بە هۆی بوونی ڕێژەی زۆری وەرگری عەسەبی و هەروەها دابین‌کردنی پێستی پێویست لە کاتی ڕەپ‌بوون (نعووز). بەرپێست لە کۆرپەکاندا دەبێتە هۆی ئەوەی ئەندامی زاوزێیان لە هەمبەر ئاموونیاک و گووی ناو دایبی بپارێزرێ و هەروەها نووکی سیرەت لە هەمبەر خورین و برینداربوون لە کاتی چالاکییە سێکسییەکاندا پارێزراو بێت.
  • ئایا خەتەنە ئارەزووی سێکسی کەم دەکاتەوە؟ سەبارەت بە کاریگەریی خەتەنە لە سەر چالاکیی سێکسی بەڵگە و بۆچوونی لێکدژ لە ئارادایە. هەندێک لە نەیارانی خەتەنە پێیان وایە دوای ئەنجامدانی خەتەنە هەستی ئەندامی سێکسی هەتا ئاستی نیوە کەم دەبێتەوە. هەندێک لە لێکۆڵینەوەکان دەریانخستووە کە ئەزموونی سێکسیی کەسانی خەتەنەنەکراو زیاتر لە ئەزموونی کەسانی خەتەنەکراوە و خاڵی دیاریکراویش ئەوەیە کە بەرپێست لە ڕووی حەشەری‌بوونەوە خاڵی هەستیارتری هەیە و لە حاڵەتی خەتەنە‌کردندا، ورووژانی ئەندامی زاوزێی پیاو هەتا ئاستی نیوە کەم دەبێتەوە. بەڵگەکان دیکە دەریدەخەن کە بەرپێستی ئەندامی زاو لە کاتی جووتبوون و پاش و پێش‌‌کردندا بۆ هەر دوو ڕەگەزی ژن و پیاو چێژێکی زیاتری لێ دەکەوێتەوە.