زینا لەگەڵ مەحارم و دەستدرێژیی سێکسی بۆ سەر منداڵان

زینا لەگەڵ مەحارم و دەستدرێژیی سێکسی بۆ سەر منداڵان

 

ئێمە پێشنیارتان پێ دەدەین ئەم جوڵەگڕافییەی سەرەوە کە سەبارەت بە زینای موحارم ببینن. ئینجا بۆ زانیاریی زیاتر لە بارەی ئامارەکانی زینای موحارم لە ئێران و کوردستان دەتوانن ئەم دەقە و دیکەی وتارەکانی ئەم لاپەڕە بخوێننەوە.

بە پێی تیۆریی پێکهاتەخوازی لە بواری خەڵک‌ناسیدا، سیستەمی کۆمەڵایەتیی خێزان تەکووزییەکی ناوەکی هەیە کە بناغەکەی لە سەر بنەمای یاسای سێکسیی “زینای موحارم” دامەزراوە، بەڵام لە پرۆسەی گووران و گۆڕانکاریدا ئەم تەکوزییە فەرهەنگییە دەبێ بە دژبەری خۆی، و لە هەندێ حاڵەتدا، هەڵسوکەوت لەگەڵ نامووس و مەحارم دەبێتە هۆی سەرکوت‌‌کردنی تونداژۆیانەی تاکایەتی، تاراندن و گۆشەگیری، ئازاردان و دەستدرێژیی سێکسی، قەتڵی نامووسی و هتد. له مێژووشدا بنەماڵه وەک یەکێک له ناوەنده کۆمەڵایەتییە سەرەکییەکان، به هەموو جۆر و بیچمه جۆراوجۆرەکانیەوه، پەناگەیەک بۆ ئەندامەکانی خێزان بەتایبەت منداڵەکان بووه، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا له ناو هەندێ له خێزانەکاندا هەندێ ڕووداوی نەخوازراو دەکەوێتەوه که باوترینیان توندوتیژی له دژی منداڵان به هەموو جۆره جیاوازەکانیەتی. نموونەکانی توندوتیژی دژ بە منداڵان بریتییە لە: دەستدرێژیی سێکسی بۆ سەر کەسانی مەحرەم، کەڵکاوەژۆیی له دەسەڵات و توانا و توندوتیژی نواندن بەرامبەر به کەسانی بێدەسەڵات و ناچار‌کردنیان بە سێکس له چوارچێوەی دەستدرێژیی سێکسی بۆ سەر جەسته و یەکپارچەیی وجوودیی ئەو کەسە له ناو خانەوادەدا. به پێی فەرهەنگ و بیر و باوەڕە باوەکانی ناو هەر کۆمەڵگایەک، دەستدرێژیی سێکسی بۆ سەر مەحارم لێکەوتەی جەستەیی و دەروونی و تڕۆمایەکی قووڵ له سەر جەستە و دەروونی منداڵ بە جێ دێڵێ بەتایبەت له قۆناغەکانی دواتری گەشەدا. قووڵایی ئەم خەسارەتە به پێی جۆری دەستدرێژییه سێکسییەکە، جۆری پەیوەندیی خێزانی و خزمایەتیی خوێنی و هەروەها تەمەن و ڕەگەزی لایەنەکان جیاوازه.

زیاتر ببینە

گەڕان

وتارە زانسیتییەکان

بابەتە پەیوەندیدارەکان

پادکه ستی خەسارناسیی یاسایی دەستدرێژیی و توندوتیژیی سێکسی

ناساندنێکی کورت

کامیل ئەحمەدی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان لەدایک بووە. خاوەنی بڕوانامەی ماستەرە لە بواری مرۆڤناسیی کۆمەڵایەتی و ئێتنۆگرافیای وێنەیی لە زانکۆی کێنت لە وڵاتی ئینگلتەرا، و هەروەها خولە پسپپۆڕییەکانی سیاسەت لە ڕۆژهەڵاتی ناڤین و شێوازی توێژینەوەی لە زانکۆکانی تری بەریتانیا وەرگرتووە و بە توێژەری بواری نەریتە زیانبەخشەکان ناسراوە . ئەحمەدی سەرپەرشتیار و سەرنووسەری کتێب و کۆمەڵە وتارە توێژینەوەییەکان بە هەر سێ زمانی فارسی و کوردی و ئینگلیزییە. ناوبرا و لە ساڵی ٢٠١٧ خەڵاتی “نامووس / شانازیی ڕاستەقینە”ـی لە ڕێکخراوی IKWRO لە زانکۆی یاسای لەندەن بە دەست هێناوە و لە ساڵی ٢٠١٨شدا خەڵاتی “ئەدەب و زانستە مرۆییەکان”ـی زانکۆی جۆرج واشینگتۆن بۆ کۆمەڵە بەرهەمەکانی بەشی ئەدەب و زانستە مرۆییەکان بەخشرایە کامیل ئەحمەدی. بەشێک لە بەرهەمەکانی بریتین لە: سازگاری و خۆڕاگری لە مەهاباد، ڕوانینێکی دیکە بۆ ڕۆژهەڵات و باشووری ڕۆژهەڵاتی تورکیا (باکوری کوردستان)، بە ناوی نەریت، ماڵێک لەسەر ئاو، زایەڵەی بێدەنگی، تاڵانی منداڵی و….

پرسیارە باوەکان

  • ڕفتارگەلێک وەک توندوتیژیی سێکسی له دژی منداڵان له قەڵەم دەدرێ؟ توندوتیژیی سێکسی لە دژی منداڵان لایەنێکی بەربڵاو لە کردەوەگەلی وەکوو لێک‌کەوتنی جەستەیی/فیزیکی وەکوو تێخزاندن (دەستدرێژیی سێکسی‌ یان سێکسی دەمی) یان کردەوەی ناتێخزاندنانەی وەکوو خۆڕەحەت‌‌کردن، ماچ‌‌کردن، ماڵین و دەستدان لە جەستەی منداڵ لە خۆ دەگرێت. هەروەها توندوتیژی لە دژی منداڵان چالاکیگەلی نالێککەوتنانەی وەکوو بەشداری‌پێ‌کردنی منداڵ لە بەرهەمهێنان یان بینینی وێنەی سێکسی، تەماشا‌کردنی چالاکیی سێکسی، دنەدانی منداڵ بۆ ئەنجامدانی ڕەفتاری نەشیاوی سێکسی و ڕازاندنەوەی منداڵان بۆ دەستدرێژی‌پێ‌کردن لە خۆ دەگرێت.
  • ئایا دەستدرێژیکاران ڕفتاری تایبەتیان هەیه؟ هەندێ له تایبەتمەندییە تاکەکەسییەکانی دەستدرێژیکاران و قوربانیان دەبێته هۆی ئەوەی ڕەوتی توندوتیژی خێرا ببێتەوە. له تایبەتمەندییەکانی کەسی دەستدرێژیکار دەتوانین ئاماژە بەم مژارانەی خوارەوە بکەین: بەرگەگرتنی کەم لە ئاست شکست، نەتوانین لە کۆنترۆڵ‌‌کردنی تووڕەیی، لاوازیی لە ساز‌کردنی هاودڵی لەگەڵ ئەندامانی خێزان، شەڕەنگێزیی زارەکی و جەستەیی، بەکارهێنانی مادە هۆشبەرەکان و خواردنەوەی کحۆل، هەست‌‌کردن بە دڵەڕاوکێ لە کاتی سێکس‌‌کردن لەگەڵ گەورەساڵان، پێدۆفێلیا (منداڵبازی)، پێشینەی دەستدرێژیی سێکسی لە تافی منداڵی، بەدگومانییەکی زۆر بەرامبەر بە ئەندامانی خێزان، دژەکۆمەڵایەتیبوون (ASPD) و کێشەی کەسایەتیی سنووری (BPD)، دەروون‌نەخۆشی‌ و پارانۆییدی، ئیمپاڵسیڤی سێکسی، تەنیایی و کلیشەسازیی ڕۆڵە ڕەگەزییەکان، کەمیی متمانە بە خۆیی، تێکەڵبوونی سۆزداری، کێشەی خۆڕێکخستن، کێشەی تەندروستی … ؛ هەندێک تایبەتمەندیی کۆمەڵایەتی و تاکەکەسیی قوربانییان ئەگەری بەئەزموونکردنی دەستدرێژیی سێکسی زیاتر دەکەن وەکوو: کۆچبەربوون، تەمەنی تایبەت (تافی منداڵی و گەنجێتی)، ژنانی خاوەن ئەزموونی دووگیانیی نەخوازراو، کەسانی بیرکۆڵ، منداڵانی زەین‌کوێر، ژنانی نەخوێندەوار و ناوشیار. ئەم تاقمه کەسانه له پێشدا ئەگەری ئەوەی که بتارێنرێن زۆر زیاتره و دووهەم ئەوەی که ناتوانن بەرگری له خۆیان بکەن و هەر بۆیه ئەگەری بەئەزموون‌کردنی توندوتیژیی سێکسی له ناویاندا زۆره.
  • ئایا ئەو قوربانیانەی که له لایەن مەحارمەکانیانەوه دەستدرێژیی سێکسیی کراوەتە سەریان تایبەتمەندیی جیاوازیان هەیه؟ زۆرێک لەو منداڵانەی که له لایەن مەحرەمەکانیانەوه دەستدرێژیی سێکسی کراوەتە سەریان تایبەتمەندییەکی جیاوازیان نییه و زۆر جار ئەوه ئازاره سێکسییەکانه که وای کردووه ئەم منداڵانه تایبەتمەندیی جیاوازی وەکوو گۆشەگیری و دوورەپەرێزییان هەبێت. لاوازیی تواناگەلی وەکوو “وتنی نا” و بیر‌کردنەوەی ڕخنەگرانه، تایبەتمەندیی کەسایەتیی ناکارامه وەکوو کەمیی متمانەبەخۆیی، دژە‌کۆمەڵایەتیبوون و دوورەپەرێزی و … و هەروەها هەستی نەرێنی وەکوو تووڕەیی، ترس، گوناح، شەرم و … زەمینە خۆشکەری دەستدرێژیی سێکسییه که له پاڵ تایبەتمەندییەکانی دەستدرێژیکار دەتوانێ پەرە به دەستدرێژی بدا و هەلی بەردەوامیی دەستدرێژیی سێکسی بڕەخسێنێ که ڕیشەی ئەم تایبەتمەندییانه و نەبوونی توانا و بوونی هەسته نەرێنییانه دەگەڕێتەوه بۆ ژیانی کۆمەڵایەتی و بنیاتەکانی کۆمەڵگا.
  • قوربانیانی توندوتیژیی سێکسیی ناو بنەماڵه تووشی چ کێشەگەلێکی ئەگەری دەبنەوه؟ لێکەوتەگەلی وەکوو: تانه و توانجی کۆمەڵایەتی و تارێنران، بەئەزموون‌کردنی کێشەی دەروونی وەکوو سترێس، دەروون‌پەشێوی، دڵەڕاوکێ، خەمۆکی، فووبیا، شەڕەنگێزی و کێشه عەسەبییەکان، تێکچوونی باری کەسایەتی، بەدڕفتاریی بەردەوامی دەستدرێژیکراو لەگەڵ منداڵەکانی خۆی، ڕق له مێرد، هۆگری تەڵاق، بێزاری له پیاوان، شەرم و ترس له بڕواپێنە‌کردن، ملهوڕی یان حەڕەشە، زیانگەیشتن به منداڵ و بێمتمانەبوونی منداڵ به دایک و باوک و بنەماڵەکەی، بیر و خەیاڵی خۆکوژی و هەوڵدان بۆ خوکوژی، بەکارهێنانی ماده هۆشبەرەکان، ڕا‌کردن، کێشەی خەو، کێشەی خواردن و ڕفتاری وەسواسی، هەست‌کردن به شەرم و ترس، هەست‌کردن به بێهێزی و بێدەسەڵاتی، هەست‌کردن بەوەی که دایک و باوک لێک جیا دەبنەوه، پێویستیی زۆر بۆ گەڕانەوە بۆ دایک بۆ داکۆکیی وجوودی، خۆئازاری یان دیترئازاری له ئەزموونی ژیانی منداڵانی قوربانیی توندوتیژیی سێکسی له لایەن کەسانی مەحرەمەوە.