English
Farsi (فارسی)
منداڵی کار
ئێمە پێشنیارتان پێ دەدەین ئەم جوڵەگڕافییەی سەرەوە کە سەبارەت بە منداڵانی کار ببینن. ئینجا بۆ زانیاریی زیاتر لە بارەی ئامارەکانی منداڵانی کار لە ئێران و کوردستان دەتوانن ئەم دەقە و دیکەی وتارەکانی ئەم لاپەڕە بخوێننەوە.
منداڵانی کار بەگشتی بەرهەمی پێکهاتەی ئابووری – کۆمەڵایەتیی ناکارامە و نادادپەروەرانەی ناو کۆمەڵگایەکن.ئەم منداڵانە لە ژێر کاریگەریی هەژاریی ئابووریی خێزان، بەدسەرپەرشتی یان بێ‌سەرپەرشتی وەکوو ئالوودەبوونی دایک و باوک بە مادە هۆشبەرەکان، نەخۆشی یان کەم‌ئەندامیی دایک و باوک، زیندان، مردن یان لێک‌جیابوونەوەی دایک و باوک و کێشەی دیکەی خێزانی، ئەم منداڵانە ناچار دەکرێن کە بۆ دابینکردنی بژێویی ژیانیان و مانەوەی خۆیان و سەرپەرشتیارەکانیان کاری قورس و پڕمشەقەت بکەن.منداڵانی کار بە چوونی پێشوەختە بۆ ناو بەستێنە کۆمەڵایەتییەکان لە لایەن خانەوادە، تاقم یان گروپە سیستماتیکەکان دەچەوسێنرێنەوە و تووشی هەموو جۆرەکانی زێراندن و کەڵکاوەژۆیی دەبنەوە و ئەو توندوتیژی و دەستدرێژییانە بەئەزموون دەکەن کە کاریگەری لە سەر داهاتوویان دادەنێت. ڕاپۆرتی ساڵی ٢٠١٨ی ڕێکخراوی نێودەوڵەتیی کار دەریدەخا کە نزیکەی ٢١٨ ملیۆن منداڵی کار لە جیهاندا بوونیان هەیە، کە لەو ژمارەش ١٥٠ ملیۆن منداڵ بوونەتە قوربانیی کاری منداڵ و نزیکەی ٧٣ ملیۆنیان سەرقاڵی کاری مەترسیدار و زیانبەخشن.ئەم ئامارە ئاماژە بەوە دەکا کە لە کۆی هەر ١٠ منداڵ لە جیهاندا، یەکێک منداڵانی کار !ئەم ئامارە بە ڕوونی ئەوە نیشان دەدا کە سەرەرای ئەوەی کە وڵاتانی کەم‌داهات پێویستیان بە ئاوڕدانەوەی زیاترە، بەڵام بەرەنگاربوونەوەی کاری منداڵان تەنیا بە تەرکیزکردنە سەر وڵاتە هەژارەکان مومکین نابێت.پرسی هاوبەشی نێوان وڵاتانی هەژار بە داهاتی مامناوەند و دەوڵەمەند هەمان هەژاریی خێزان و کۆمەڵگایە.بە پێی دەرەنجامە مەیدانییەکانی توێژینەوە و هەروەها ئامارە بەردەستەکان، زیاتر لە یەک ملیۆن منداڵی کار لە ئێراندا هەن، بەڵام بە هۆی هەستیاریی سیاسی و ئایدۆلۆژیکییەوە، لەم بوارەدا ئامارێکی ڕێکخراوەیی ورد و متمانەپێکراومان لەبەردەستدا نییە. هەندێک لە ئامارەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە نزیکەی ٢٠ هەزار منداڵی کار لە تاراندا دەژین کە چوار هەزاریان منداڵی زبڵگەڕن. منداڵانی کار زیاتر لە سێ بواری جیاوازدا بێگاریان پێ دەکرێ: کاری کارگە، کاری سەرشەقام و زبڵگەڕی.بە پێی لێکۆڵینەوەکانی ناوەندی خۆشگوزەرانیی زانکۆی زانستە پزیشکییەکان لە ساڵی 1395 هەتاوی، لە کۆی منداڵانی کار 46 لەسەدیان ئێرانی و 53 لە سەدیان منداڵانی ئەڤغانی بوون، بەڵام ئاماری ساڵی 1399 هەتاوی دەریدەخا کە لە کۆی منداڵانی کار 62.5 لەسەدی منداڵانی کار ئێرانی و 37.5 لە سەدیان منداڵانی کۆچبەر بوون.ئەم توێژینەوە لە سەر تەوەری جۆرە جیاوازەکانی کاری منداڵان، لەوانە کاری سەرشەقام و دەستفرۆشی، کارکردن لە کارگەی بەرهەمهێنان، کارکردن لە کارواش، شاگردی لە دوکان، زبڵگەڕی، کارکردن لە کارگەی ژێرزەمینی، کاری ناوماڵ، کارکردن لە ماڵەوە، کارکردن لە کورەخانە خشت‌پێژییەکان و …، بە شێوازی داتابنیات (GT) ئەنجام دراوە.لە توێژینەوەی بەڕێز کامیل ئەحمەدی، هۆکارە جۆراوجۆرەکانی کارکردنی منداڵان لە هەر یەک لە پیشەکان تاوتوێ کراوە و بگۆڕەکانی ڕەگەز و نەتەوە و تەمەن بە جیا لە بیست و دوو جۆری ئیشی منداڵاندا شرۆڤە و شی کراوەتەوە.مەترسییەکانی کاری منداڵان یەکێک لە بابەتە گرینگەکانی ئەم توێژینەوەیە کە بە گوێرەی جۆری کار و بارودۆخی تەمەن و هۆکاری جۆراوجۆری دیکە، دەبێتە هۆی ئەوەی کە خەستیی خەسارەتە جیاوازەکان زیاتر بن. بابەتی چەوساندنەوە لە کاری منداڵان و بازاڕی کاری نافەرمی دوو بژێرەی تەوەریی ئەم توێژینەوەن و کەلێنی گەشە، گرژی و جەنگ لە وڵاتی ئەڤغانستان، هەژاری و بێکاریی خێزانی، بەدسەرپەرشتی و بێ‌سەرپەرشتی، هۆگربوون بە کار لە هۆکارەکانی کاری منداڵان لەم توێژینەوەدان. خاڵێکی تری ئەم توێژینەوە ئەوەیە کە هەوڵ دراوە کە کاری منداڵ لە ڕوانگەی هەموو راپەڕێنەرە کلیلییەکان، واتە منداڵان خۆیان و دایک و باوکیان، خاوەنکاران، چالاکوانان و شارەزایانی بواری منداڵی، هەروەها بەرپرسانی حکومی لە ڕێکخراو و ئۆرگانەکانی پەیوەست بە بواری کاری منداڵان (وەکوو شارەوانی و بێهزیستی و هێزی ئینتزامی) شیکاری و شرۆڤە بکرێن. بەو پێیەی کە توێژینەوەی “ئاسەواری چەوساندنەوە لە جیهانی منداڵی” زۆربەی جۆرەکانی کاری لە شارە گەورەکانی تاران و دەوروبەر بە چڕوپڕی تاوتوێ کردووە، ئەنجامەکانی ئەم لێکۆڵینەوە کە سەبارەت بە منداڵانی کارە، سەرتاسەری ئێران و بەتایبەت شارە گەورەکانی دیکەش دەگرێتەوە. کێشە ئابوورییەکان• بەدسەپەرشتی یان بێ‌سەرپەرشتی• زەختی سیستماتیک لە لایەن گروپە چەوسێنەرەکان• ناکارامەیی سیاسەت‌داڕێژان• فەرهەنگی هەڵەی نەتەوەیەکبەو پێیەی کە توێژینەوەی “ئاسەواری چەوساندنەوە لە جیهانی منداڵی” زۆربەی جۆرەکانی کاری لە شارە گەورەکانی تاران و دەوروبەر بە چڕوپڕی تاوتوێ کردووە، ئەنجامەکانی ئەم لێکۆڵینەوە کە سەبارەت بە منداڵانی کارە، سەرتاسەری ئێران و بەتایبەت شارە گەورەکانی دیکەش دەگرێتەوە. چەمکی “منداڵی کار” ئاماژە بە کارپێکردنی زۆرەملێی منداڵانی ژێر تەمەنی ١٨ ساڵ دەکا بە جۆرێک کە ببێتە ھۆی ئەوەی منداڵ لە سیستەمی پەروەردە و خوێندن و قوتابخانە دوور بکەوێتەوە و جگە لەمەش تەمەنی منداڵی بە فیڕۆ بڕوا و مافەکانی منداڵ لەدەست بدات. ھەروەھا بە ھۆی کارکردنیەوە لە باری جەستەیی، دەروونی، ئەخلاقی و کۆمەڵایەتییەوە ئازاری پێبگا و تووشی خەسار ببێت. چارلێز دیکێنز بە نووسینی ڕۆمانی ئۆلیڤێر توویست مەسەلەی “منداڵی کار”ی زیاتر ورووژاند و وەک پێشێلکارییەک بەرامبەر بە منداڵان پیشانی دا. لە ئێستادا کارکردنی منداڵان لە لایەن زۆربەی ڕێکخراوە نێونەتەوەییەکانەوە قەدەغە کراوە و وەک تاوان ئەژمار دەکرێت. لە ماوەی ئەم چەند ساڵەی دواییدا بە هۆی گەمارۆ ئابوورییەکانەوە دۆخی ئابووری لە ئێران بە گشتی و کوردستانی ڕۆژهەڵات بەتایبەتی زۆر شپرزە بووە و ئەمە هەلی بۆ هاتنی مندالان بۆ ناو گۆڕەپانی کار زیاتر ڕەخساندووە. بە جۆرێک کە بە پێی ئامارەکان 800 بۆ 1000 منداڵی کار لە ساڵی 2021 لە پارێزگای کرماشان مەزەندە کردووە و لە سنە بە پێی ئامارەکانی ساڵی 2018 ژمارەی منداڵانی کار ١٨٣ کەس خەمڵێندراوە کە ئەڵبەت ئامارە فەرمییەکان ئەم ژمارەیان هەتا 500 کەسیش خەمڵاندووە چونکە بەشێک لەو منداڵانە لە ژێر چاوەدێریی ڕێکخراوەی بێهزیستی نین و هەندێکیان لە کارگەکاندا ئیش دەکەن کەواتە ئەگەر ئەوانیش هەژمار کرابان ڕەنگە کۆی گشتیی ئەم منداڵانە 2000 کەس مەزەندە دەکران. هەروەها ئامارەکان باس لەوە دەکەن کە ساڵی 2022 ژمارەی منداڵانی کار لە پارێزگای ئیلام 210 کەس و لە ورمێ 299 منداڵی کار هەژمار کراوە. ئەم ئامارانە زۆر خەیاڵین و ئەگەریش ڕاست بن کەمیی ڕێژەی ئەم منداڵانی کار لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان پیشاندەری ئەوەیە کە زۆربەیان لە کەڵانشارەکانی ئێران یان لە عێراق و هەرێمی کوردستان ئیش دەکەن و هەندێکیان خەریکی کاری کۆڵبەرین کە لە لایەن بەرپرسانەوە لە ڕیزی منداڵانی کار هەژمار ناکرێن. دۆخی ئابووری لە باکوور کوردستان و بە هۆیەوە بوونی “منداڵی کار” هاوشێوەی ڕۆژهەڵاتی کوردستان و بگرە خراپتریشە. چونکە وڵاتی تورکیا بە گشتی هەمیشە لە ڕووی ئابوورییەوە لە قەیراندایە و سەبارەت بە منداڵانی کار لەو پارچەی کوردستان دەبێ بڵێین سێبەری هەڵاواردن زۆر قورستر باڵی بە سەر ئەم چینەی کۆمەڵگای کوردیدا کێشاوە. بە هۆی چڕبوونەوەی سامان و هەلی کار لە شارە ناکوردییەکانی تورکیا دەبێ چاوەڕێی ئەوە بکەین کە زیاترین ڕێژەی منداڵان لە تورکیا لە شاری ئۆڕفایە. و لە بوومەلەرزەکەی ئەم دواییەی باکووری کوردستان کە ڕووبەرێکی بەرفراوانی کوردستانی گرتەوە و لە ئەنجامی ئەم بوومەلەرزەدا هاوڵاتییەکی زۆر لەم پارچەی کوردستاندا گیانیان لە دەست دا زۆر منداڵ دایک و باوکیان مردن، و خەڵکێکی زۆر شوێنی نیشتەجێبوون ڕووخا، ئەمە وای کرد کە بەشێکی زۆر لە هەژاران لە گوندەکانەوە ڕوو لە شار و گەڕەکەکانی شارە گەورەکان بکەن و دیارە منداڵانیش چ ئەوانەی دایک و باوکیان لە دەست داوە و چ ئەوانەی شان بە شانی دایک و باوکیان کار دەکەن، وای کردووە کە ڕێژەی منداڵانی کار لە باکووری کوردستان زیاتر ببێت. منداڵان لەم پارچەدا دەچنە ناو پرۆسەی کارەوە و کاری وەکوو دەستفرۆشی، واکس‌لێدان و سڕینی شووشەی ئۆتۆمبێل دەکەن. بەر لە دەستپێکی شەڕی ناوخۆش لە سوریا دۆخی ئابووریی ڕۆژاوا باش نەبوو و لەوێ منداڵی کار هەر هەبوو بەڵام لە دوای هەڵگیرسانی شەڕی ناوخۆ لەو وڵاتە ڕێژەکە بۆ چەند قات زیادی کرد. منداڵانی کار لەم پارچەی کوردستان لە ڕۆژاوا یان لە هەرێمی کوردستان یان لە باکووری کوردستان و تورکیا کار دەکەن. منداڵانی کوردی ڕۆژاوای کوردستان لە کەمپەکانی پەنابەران لە دەڤەری دهۆک و زاخۆ لە هەرێمی کوردستان و یان بە هۆی ئاوارەبوون لە شارەکانی دیکەی سووریا وەکوو حەلەب و دیمەشق خەریکی کاری تاقەت‌پڕووکێن و سەرشەقامی وەکوو دەستفرۆشین و یان لە کێڵگەی زەیتون و هتد کار دەکەن. بە گوێرەی دوایین ئاماری منداڵپارێزیی کوردستان، لە هەرێمی کوردستان هەزار و 248 منداڵ لە بازاڕ و شەقامەکاندا کار دەکەن. ڕێژەی منداڵانی کار لە دهۆک 560 منداڵ، هەولێر 508 منداڵ، سلێمانی 180 منداڵ و لە هەڵەبجە ئەم ئامارە سیفرە چونکە هەلی کاری ئەوتۆ لە هەڵەبجە دەست ناکەوێت. لەبارەی ناسنامەی “منداڵانی کار” دەبێ بڵێین زۆرینەیان ئاوارە یان پەنابەرن، کە خەڵکی ڕۆژاوای کوردستان، ڕۆژهەڵاتی کوردستان و باکووری کوردستان و ناوەڕاست و خوارووی عێراقن و بەشێکیشیان کۆچەرییەکانن؛ بە بۆچوونی بەڕێوەبەری منداڵپارێزیی کوردستان “92% منداڵانی کار لە هەرێمی کوردستان، خەڵکی دەرەوەی هەرێمی کوردستانن.” دۆخی ئابووریی هەرێمی کوردستان بە هۆی کراوەبوونی بەرەو ڕووی بازاڕەکانی جیهان تا ڕادەیەک باشترە و هەر ئەمە وای کردووە کە لە زۆربەی ناوچەکانی دەورووبەریەوە بە نیازی کار ڕووی تێبکەن کەواتە ئاساییە کە ئەگەر لەم ناوچەدا هاوشێوەی ناوچەکانی دیکەی خۆرهەڵاتی ناڤین “منداڵی کار” بوونی هەبێت.
بەم شێوە ئەو منداڵانەی کە وەک سامان و سەرمایەی کۆمەڵایەتی دەبێ بنیاتنەری داهاتووی کۆمەڵگاکەیان بن، بە هۆی ناکارامەیی بەرپرسان و سیاسەتی هەڵەی ئابووری و نەبوونی پشتیوانیی پێویست تووشی هەموو جۆرە خەسارەتێکی دەروونی و جەستەیی و سێکسی دەبنەوە.دوو بژێرەی گرینگ سەبارەت بە کاری منداڵان بریتییە لە: یەکەم جۆری کار، و پاشان لانیکەمی تەمەنی گونجاو بۆ ئەو کارە. جۆری کارەکە بەو مانا دێ کە منداڵ سەرقاڵی چالاکییەکە کە پرۆسەی گەشە سروشتییەکەی تێک دەدا و تەمەنی گونجاو بۆ کار واتە منداڵ کارێک دەکا کە بە پێی بەڵگەنامە نێودەوڵەتییەکان بۆ تەمەنی ئەو گونجاو نییە و بە زیانبەخش لە قەڵەم دەدرێت.منداڵێک کە یەکێک لەم دوو بژێرە دەیگرێتەوە پێی دەوترێ منداڵی کار و کاری منداڵیش لە کۆمەڵگاکانی ئەمڕۆدا پرسێکی ڕێکخراوە کە هۆکار و ڕەگ و ڕیشەی ئاڵۆزی هەیە کە لە ناوچە و فەرهەنگە جیاوازەکاندا کردوویەتی بە پرسێکی جیهانی.
ڕاپۆرتێک سەبارەت بە منداڵانی کار
ڕاپۆرتێک سەبارەت بە منداڵانی کار
ئامارگەلێک سەبارەت بە کاری منداڵان
چەوساندنەوەی منداڵانی کار
هۆکارەکانی دەرکەوتنی منداڵانی کار
چەوساندنەوەی منداڵانی کار
هۆکارەکانی دەرکەوتنی کاری منداڵان
منداڵانی کار لە کوردستان
ڕۆژهەڵاتی کوردستان
باکووری کوردستان
ڕۆژاوای کوردستان
باشوور (هەرێمی) کوردستان
گەڕان
وتارە زانسیتییەکان
ئاسەواری چەوساندنەوە لە جیهانی منداڵی
زەمینە و لێکەوتەکانی زبڵگەڕی – توێژینەوەیەک سەبارەت به زبڵگەڕیی منداڵان له شاری تاران و دەوروبەری
خەسارەتەکانی سەر منداڵانی کار لە ئێران – بە ئاوڕدانەوە لە بۆچوونە کۆمەڵایەتی – کەلتوورییەکان
جیاوازییە جێندەرییەکانی کاری منداڵان: پێداچوونەوەیەکی سیستماتیک بە هۆکار، جۆر، تایبەتمەندی و لێکەوتەکان
شوێن‌پێی چەوساندنەوه له جیهانی منداڵی توێژینەویەکی گشتگیر له سەر جۆرەکانی کاری منداڵان له ئێران
توێژینەویەکی گشتگیر له سەر جۆرەکانی کاری منداڵان له ئێران
تاڵانی منداڵی
بابەتە پەیوەندیدارەکان
ناساندنێکی کورت
کامیل ئەحمەدی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان لەدایک بووە. خاوەنی بڕوانامەی ماستەرە لە بواری مرۆڤناسیی کۆمەڵایەتی و ئێتنۆگرافیای وێنەیی لە زانکۆی کێنت لە وڵاتی ئینگلتەرا، و هەروەها خولە پسپپۆڕییەکانی سیاسەت لە ڕۆژهەڵاتی ناڤین و شێوازی توێژینەوەی لە زانکۆکانی تری بەریتانیا وەرگرتووە و بە توێژەری بواری نەریتە زیانبەخشەکان ناسراوە . ئەحمەدی سەرپەرشتیار و سەرنووسەری کتێب و کۆمەڵە وتارە توێژینەوەییەکان بە هەر سێ زمانی فارسی و کوردی و ئینگلیزییە. ناوبرا و لە ساڵی ٢٠١٧ خەڵاتی “نامووس / شانازیی ڕاستەقینە”ـی لە ڕێکخراوی IKWRO لە زانکۆی یاسای لەندەن بە دەست هێناوە و لە ساڵی ٢٠١٨شدا خەڵاتی “ئەدەب و زانستە مرۆییەکان”ـی زانکۆی جۆرج واشینگتۆن بۆ کۆمەڵە بەرهەمەکانی بەشی ئەدەب و زانستە مرۆییەکان بەخشرایە کامیل ئەحمەدی. بەشێک لە بەرهەمەکانی بریتین لە: سازگاری و خۆڕاگری لە مەهاباد، ڕوانینێکی دیکە بۆ ڕۆژهەڵات و باشووری ڕۆژهەڵاتی تورکیا (باکوری کوردستان)، بە ناوی نەریت، ماڵێک لەسەر ئاو، زایەڵەی بێدەنگی، تاڵانی منداڵی و….
وتارە زانستییەکان
پرسیارە باوەکان
- منداڵانی کار کێیە؟ لە باسە کۆمەڵایەتییەکاندا، منداڵی کار ئاماژە بۆ ئەو منداڵە دەکا کە بە هۆی هەژاری یان ئالوودەبوونی دایک و باوک بە مادە هۆشبەرەکان یان نەبوونی سەرپەرشتی بنەماڵە و بۆ دابینکردنی بژێویی ژیان ناچارە بۆ ماوەیەکی زۆر و بەردەوام کاری دژوار و سەخت بکات
- تایبەتمەندیی کاری منداڵان چییە؟ منداڵی کار بە بێ پشتیوانی و چاودێریی دایک و باوک و گەورەساڵەکان و دامەزراوە کۆمەڵایەتییەکان لە بارودۆخێکی زۆر سەختدا بە سەر دەبەن و لە لایەن خاوەنکارەکانیان و هاوتەمەنەکانیان و گەورەساڵەکانی دەوروبەریانەوە تووشی هەموو جۆرە توندوتیژی و کەڵکاوەژۆییەک دەبنەوە و لە خۆراکی چاک، تەندروستیی جەستەیی و دەروونی، و پەروەردەی فەرمی و دامەزراوەیی بێبەشن.
- پارەی یاسایی پەیوەست بە کاری منداڵان؟ بە گوێرەی ڕێکخراوی نێودەوڵەتیی کار، کارکردنی منداڵان بەو چالاکییە ئابوورییانەی منداڵان دەوترێ کە دەبێتە هۆی زیان‌گەیاندن بە تەندروستیی جەستەیی، دەروونی، ئەخلاقی یان کۆمەڵایەتی منداڵان یان پەروەردەیان تێک دەدا، و لەو حاڵەتانەدا ڕوو دەدا کە منداڵان بە هۆی هەژاریی ئابووریی یان فەرهەنگیی خێزانەکانیانەوە ناچارن واز لە خوێندن بێنن یان هەر نەچنە قوتابخانە یان ئەوەی کە ناچارن بۆ چەندین کاتژمێر لە شەو و ڕۆژدا شان بە شان لەگەڵ خوێندن کاریش بکەن. لە هەموو ئەم حاڵەتانەدا بەشێک لە مافە سەرەتاییەکانی منداڵان وەکوو مافی خوێندن و مافی یاری‌کردن و مافی خوێندنی بێبەرامبەر پێشێل دەکرێت. کەواتە لەم سێ حاڵەتەدا ئەو کەسانەی کە تەمەنیان خوار هەژدە ساڵانە، بە هەر شێوەیەک بەم چالاکییانەوە تێوەبگلێن، پێناسەی “کاری منداڵ” دەیانگرێتەوە.
- هۆکارەکانی دەرکەوتن و پەرەسەندنی کاری منداڵ لە ئێران چین؟ منداڵانی کار بە گشتی بەرهەمی پێکهاتەی ئابووری – کۆمەڵایەتیی ناکارامە و نادادپەروەرانەی ناو کۆمەڵگایەکن. ئەم منداڵانە لە ژێر کاریگەریی هەژاریی ئابووریی خێزان، بێ‌سەرپەرشتی یان بەدسەرپەرشتی وەکوو ئالوودەبوونی دایک و باوک بە مادەی هۆشبەر، نەخۆشی یان کەم‌ئەندامیی دایک و باوک، زیندان، مردن یان لێک‌جیابوونەوەی دایک و باوک و کێشەی دیکەی خێزانی، ناچار دەکرێن کە بۆ دابینکردنی بژێویی ژیانیان و مانەوەی خۆیان و سەرپەرشتیارەکانیان کاری قورس و پڕمشەقەت بکەن. منداڵانی کار بە چوونی پێشوەختە بۆ ناو بەستێنە کۆمەڵایەتییەکان تووشی هەموو جۆرە چەوساندنەوە و کەڵکاوەژۆییەک دەبنەوە و دەکەونە بەر دەم هەموو جۆرە زێراندن و بەدڕفتارییەک و ئەو توندوتیژی و دەستدرێژییانە بەئەزموون دەکەن کە کاریگەری لە سەر داهاتوویان دادەنێت. بەم شێوە ئەو منداڵانەی کە وەک سامان و سەرمایەی کۆمەڵایەتی دەبێ بنیاتنەری داهاتووی کۆمەڵگاکەیان بن، بە هۆی ناکارامەیی بەرپرسان و سیاسەتی هەڵەی ئابووری و نەبوونی پشتیوانیی پێویست تووشی هەموو جۆرە خەسارەتێکی دەروونی و جەستەیی و سێکسی دەبنەوە.
- ئامار و ژمارەی ڕێژەیی منداڵانی کار و زبڵگەڕ لە ئێران؟ لە ئێراندا زیاتر لە یەک ملیۆن منداڵی کار هەن، بەڵام بە هۆی هەستیاریی سیاسی و ئایدیۆلۆژیکییەوە، ئامارێکی ڕێکخراوەیی ورد و پتەو لەم بوارەدا دەست ناکەوێت. هەندێک لە ئامارەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە نزیکەی ٢٠ هەزار منداڵی کار لە تاران دەژین کە چوار هەزاریان منداڵی زبڵگەڕن. ڕۆژهەڵاتی کوردستان کرماشان: بەپێی ئامارەکانی ڕێکخراوەی بێهزیستیی پارێزگای کرماشان 800 بۆ 1000 منداڵی کار ساڵی 2021 لەو پارێزگایە کاریان کردووە.سنە: بەپێی ئامارەکانی ساڵی 2018 ژمارەی منداڵانی کار لە شاری سنە 183 کەس خەمڵێندراوە کە ئەڵبەت ئامارە فەرمییەکان ئەم ژمارەیان تا 500 کەسیش خەمڵاندووە چونکە بەشێک لەو منداڵانە لە ژێر چاوەدێری ڕێکخراوەی دیکە بێجگە بێهزیستین. ئازاد هاشمی بەڕێوەبەری ڕێکخراوەی خێرخوازی شەمیم لەوبارەوە دەڵێت وێڕای ئەمانەش ژمارەیەکی دیکەی منداڵان لە کارگەکان کار دەکەن و کۆی گشتی تا 2000 کەس بەرز دەبێتەوە.ئیلام: ئامارەکانی ڕێکخراوەی بێهزیستی لە ساڵی 2022 ژمارەی منداڵانی کار لە پارێزگای ئیلام وەک 210 کەس دەخەمڵێنن. ئازربایجانی ڕۆژئاوا: بەڕێوەبەری گشتیی ڕێکخراوەی بێهزیستی پارێزگای ئازربایجانی ڕۆژئاوا ساڵی 2022 و لە ڕاپۆرتێکدا دەڵێت لە مەودایەکی دوو ساڵەدا و لە دوو دەرفەتی جیاوازدا جارێک 50 منداڵی کار و جارێکی دیکەش 299 منداڵی کار کەوتوونەتە ژێر چاوەدێری ئەو ڕێکخراوەیە.باشووری کوردستان بەگوێرەی دوایین ئاماری منداڵپارێزی کوردستان، لە هەرێمی کوردستان هەزار و 248 منداڵ لە بازاڕ و شەقامەکاندا “کار دەکەن”.دهۆک 560 منداڵهەولێر 508 منداڵسلێمانی 180 منداڵهەڵەبجە 0 منداڵلەبارەی ناسنامەی منداڵانی “کارکەرەوە”، ئەندامێکیی دەستەی بەڕێوەبەری رێکخراوی منداڵپارێزی کوردستان دەڵێت، “زۆرینەیان ئاوارە یان پەنابەرن، بەشێکیشیان لە کۆچەرییەکانن؛ بەگشتی 92%یان خەڵکی دەرەوەی هەرێمی کوردستانن”
نابێ هیچ منداڵێک ئیش بکات. دەبێ لە کوردستاندا دەرفەتێکی وا بڕەخسێ کە منداڵان بتوانن سەردەمی منداڵانیان بە خۆشی بە سەر ببەن.
منداڵی کار واتە پێشێلبوونی مافەکانی منداڵان. هەموو منداڵێک پێویستی بە خوێندن و یارییە و دەبێ بپارێزرێن.
دیاردەی منداڵی کار، منداڵان لە جیهانی منداڵییان دادەبڕێنێ و پەلکێشی سەر شەقامەکانی کوردستان و هەولێریان دەکات. ئەمە نەهامەتییە.